Quyết toán và giải ngân vốn xây dựng cơ bản đạt thấp, vì sao?

Báo cáo của các Sở và Kho bạc Nhà nước tỉnh tại buổi giám sát của HĐND tỉnh vào cuối tuần qua, đều "thống nhất" về tình hình giải ngân vốn đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) 6 tháng đầu năm 2008 dự kiến đạt rất thấp so với kế hoạch năm (11% kế hoạch), vì sao?

Báo cáo của các Sở và  Kho bạc Nhà nước tỉnh tại buổi giám sát của HĐND tỉnh vào cuối tuần qua, đều "thống nhất" về tình hình giải ngân vốn đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) 6 tháng đầu năm 2008 dự kiến đạt rất thấp so với kế hoạch năm (11% kế hoạch), vì sao?

Đầu tư XDCB chậm, nhà máy sản xuất cống bê tông cũng phải... chờ.

Theo Sở Kế hoạch và đầu tư (KH-ĐT), năm 2008 tổng nguồn vốn XDCB toàn tỉnh hơn 1.681 tỷ đồng, trong đó nguồn ngân sách tỉnh hơn 1.027 tỷ đồng và nguồn ngân sách huyện 238,7 tỷ đồng. Dự kiến, hết 6 tháng đầu năm nay, khối lượng XDCB thực hiện đạt khoảng 38% kế hoạch năm, thế nhưng giải ngân chỉ đạt khoảng 185 tỷ đồng, bằng 11% kế hoạch năm, trong đó ngành giao thông - vận tải  (GTVT) giải ngân đạt thấp nhất. Lãnh đạo Sở GTVT cho biết, ước 6 tháng đầu năm 2008, đầu tư XDCB thực hiện hơn 30 tỷ đồng, đạt 34% kế hoạch năm, nhưng giải ngân chỉ khoảng 2,8 tỷ đồng, đạt 3,1% kế hoạch. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này như: thủ tục đầu tư XDCB còn kéo dài; tình hình giá vật liệu xây dựng tăng, phải tốn khá nhiều thời gian cho việc lập hồ sơ điều chỉnh giá... Theo Sở GTVT, ngoài yếu tố về giá vật tư biến động tăng, khó khăn rất lớn là việc bố trí kế hoạch vốn cho các dự án (DA) đã được triển khai chưa kịp thời, nhất là với các DA nhà thầu phải ứng vốn thi công trước, làm ảnh hưởng lớn đến tiến độ thực hiện và công tác giải ngân. Có những DA do vướng phải công tác đền bù, giải tỏa nên đã hạn chế đến tiến độ hoàn thành và quyết toán công trình. Điển hình là DA Trung tâm lao và bệnh phổi của tỉnh, hay như Sở GTVT có 2 DA là duy tu sửa chữa đường Hiếu Liêm và đường 322 đoạn tránh qua Trung tâm văn hóa lịch sử chiến khu D chỉ có vướng... cây rừng,  mà chủ đầu tư phải liên hệ nhiều lần với đơn vị liên quan đến nay vẫn chưa xong!

 Tuy nhiên, việc giải ngân chậm hoặc lập quyết toán chậm còn là "căn bệnh" trong nhiều năm qua. Đại diện Kho bạc Nhà nước tỉnh cho biết, năm 2007 có 112 DA hoàn thành, nhưng cho đến nay mới có 6 DA đã được phê duyệt quyết toán, 56 DA chủ đầu tư đang làm hồ sơ quyết toán và 51 DA chủ đầu tư chưa làm hồ sơ quyết toán. Tính từ năm 2006 trở về trước thì còn 160 DA chưa được phê duyệt quyết toán.

Đại diện Sở Tài chính cho rằng, nguyên nhân quyết toán DA hoàn thành chậm là do chủ đầu tư chưa quan tâm đúng mức, cộng với bộ máy kế toán yếu; có DA do thay đổi nhân sự, nhưng hồ sơ  không được bàn giao chặt chẽ, thậm chí bị thất lạc nên mất nhiều thời gian cập nhật, bổ sung. Chủ đầu tư cũng không có biện pháp xử lý đối với nhà thầu chậm lập hồ sơ hoàn công quyết toán DA. Phía Sở Tài chính đề nghị, để đẩy nhanh công tác quyết toán  DA đã hoàn thành và hạn chế đến mức thấp nhất các DA tồn đọng, thì sắp tới không giao DA đầu tư mới cho những chủ đầu tư có từ 3 DA trở lên vi phạm quy định về thời gian lập báo cáo quyết toán; không cho phép nhà thầu tham gia đấu thầu DA mới khi chưa hoàn thành quyết toán các DA đã hoàn thành mà lỗi thuộc về nhà thầu.

Tuy nhiên qua ý kiến tranh luận và chất vấn của các thành viên trong Đoàn giám sát của Thường trực HĐND tỉnh cho thấy, hầu hết các vị đều không hài lòng về tiến độ giải ngân và quyết toán các DA công trình. Phó ban Pháp chế HĐND tỉnh Phạm Ngọc Tuấn đã phải thốt lên rằng: "Với trách nhiệm đại biểu HĐND tỉnh, tôi rất buồn, đã mấy năm giám sát và đưa ra những khuyến nghị nhưng có công trình từ năm 2002 đến nay vẫn chưa quyết toán! Trách nhiệm thuộc về ngành nào, cấp nào, chủ đầu tư hay đơn vị thi công thì phải làm rõ, không để tình trạng năm nào cũng đi giám sát nhưng rồi tồn tại vẫn tồn tại...". Bà Quách Ngọc Lan, Phó ban Kinh tế ngân sách HĐND tỉnh, cũng đề cập đến tình hình bằng những con số dự án từ năm trước chuyển sang năm sau ngày càng nhiều. Bà Lan nhận định, việc giải ngân và bố trí vốn trong 6 tháng đầu năm còn chậm và việc xử lý những vướng mắc kéo dài, dàn trải, chưa thuyết phục.

Điều này phải chăng là thông tin hai chiều giữa cấp, ngành và chủ đầu tư còn thiếu rõ ràng, không kịp thời? Vì công việc của các cấp quản lý quá tải nên thiếu sự quán xuyến, chỉ đạo dứt dạt, hay  sự tuân thủ kỷ cương và trách nhiệm còn lỏng lẻo? Câu hỏi vẫn là câu hỏi nhưng trên hết là tinh thần cải cách thủ tục hành chính dường như còn là khẩu hiệu nhiều hơn là sự thực thi trên tinh thần vì lợi ích nhân dân, cộng đồng mà phục vụ.

Nguyễn Kim