Rác thải sinh hoạt đổ đi đâu?
Bài 1: Ngổn ngang rác thải sinh hoạt

Sở Tài nguyên và môi trường Đồng Nai cho biết, hiện nay mỗi ngày người dân toàn tỉnh thải ra trên 1.000 tấn rác sinh hoạt, thế nhưng các doanh nghiệp thu gom rác thải sinh hoạt chỉ được khoảng 700 tấn, còn lại trên 300 tấn đang được thải tự do ra môi trường. Lượng rác thải tự do này đã và đang ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của nhiều người dân.

Sở Tài nguyên và môi trường Đồng Nai cho biết, hiện nay mỗi ngày người dân toàn tỉnh thải ra trên 1.000 tấn rác sinh hoạt, thế nhưng các doanh nghiệp thu gom rác thải sinh hoạt chỉ được khoảng 700 tấn, còn lại trên 300 tấn đang được thải tự do ra môi trường. Lượng rác thải tự do này đã và đang ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của nhiều người dân.

* Rác thải sinh hoạt - tiện đâu đổ đó

Hiện nay, dân số toàn tỉnh khoảng 2,4 triệu người, tính trung bình mỗi ngày người dân ở các vùng nông thôn thải ra môi trường khoảng 0,4kg rác và ở thành phố khoảng 0,8kg rác. TP.Biên Hòa là nơi lượng rác thải sinh hoạt được thu gom khá "bài bản" song cũng chỉ đạt hơn 80%, số lượng rác còn lại được đổ xuống kênh, rạch và những khu vực đất trống gây mất vệ sinh, ô nhiễm nguồn nước, đồng thời làm cản trở dòng chảy của nhiều kênh rạch.

Một bãi rác nằm bên đường ở phường Trảng Dài.

Ông Võ Thành Tín, Phó giám đốc Công ty TNHH một thành viên Dịch vụ môi trường đô thị Biên Hòa, nói: "Công ty chịu trách nhiệm thu gom rác thải sinh hoạt tại 26 phường, xã của thành phố, nhưng mỗi ngày chỉ thu được khoảng 400 tấn rác, còn lại hơn 100 tấn rác/ngày chưa được thu gom là do người dân không đăng ký, tự ý đem đổ khắp nơi. Chính vì vậy trong thành phố đã phát sinh nhiều bãi rác "tự do" gây mất mỹ quan đô thị và ô nhiễm môi trường. Hiện đa số rác thải sinh hoạt được chuyển giao cho Công ty Vũ Nhật Hồng để xử lý, còn lại khoảng 50 tấn rác rắn không xử lý được công ty cho chôn lấp tại bãi rác Trảng Dài".

 Ở những vùng nông thôn, đất đai tuy rộng nhưng tình trạng ô nhiễm do rác thải sinh hoạt cũng không thua kém gì thành thị. Khâu thu gom rác thải ở 9 huyện và TX.Long Khánh hầu hết do các hợp tác xã môi trường và tư nhân đảm trách nên không được phân loại. Rác sau khi thu gom về thường được đem chôn. Việc chôn lấp rác thải sinh hoạt chưa được xử lý rất dễ gây ô nhiễm nguồn nước ngầm. Bà Nguyễn Thị Nga, Chủ nhiệm HTX Tân Phú, chuyên thu gom rác thải ở  thị trấn huyện Tân Phú và một số xã cho hay, người dân ở nông thôn có thói quen đổ rác sinh hoạt ra vườn hoặc các  vùng đất trống. Mặc dù huyện tích cực vận động bà con ở thị trấn đăng ký thu gom rác thải sinh hoạt nhưng cũng chỉ đạt gần 70%; còn các xã vùng sâu, vùng xa việc thu gom rác thải sinh hoạt hầu như không thực hiện được.

Một thực tế đáng báo động hiện nay là đa số nông dân vẫn sử dụng nguồn nước ngầm từ các giếng khoan, trong khi mỗi ngày có vài trăm tấn rác thải sinh hoạt được đổ xá ra môi trường để tự phân hủy. Trong số này, một phần rác qua nước mưa sẽ ngấm xuống nguồn nước ngầm và chính họ lại là người gánh chịu hậu quả đầu tiên.

* Chai, bịch thuốc bảo vệ thực vật - nguy cơ tiềm ẩn

Rác thải sinh hoạt ở nông thôn trong đó nguy hại nhất là những chai, bịch thuốc trừ sâu, bảo vệ thực vật sau khi sử dụng được người dân bỏ tại ruộng, vườn và khi mưa xuống thường trôi ra các sông, suối và hồ. Tuy chưa có thống kê chính thức về việc thải những chai lọ, bao bịch hóa chất độc hại này ra môi trường, nhưng thử làm một phép tính đơn giản là Đồng Nai có trên 300 ngàn hecta cây trồng, hàng năm phải sử dụng hàng trăm loại thuốc BVTV như thế sẽ có hàng triệu bao bịch, chai đựng thuốc được vứt ra ruộng vườn. Đó là mối nguy cơ tiềm ẩn rất lớn gây ô nhiễm môi trường và nguồn nước một cách trầm trọng.

Hiện nay, công tác quản lý thuốc BVTV ở Việt Nam vẫn còn lỏng lẻo, thị trường tràn lan những loại thuốc độc hại cấm sử dụng, thuốc quá đát... Khi người dân sử dụng những loại thuốc BVTV này mà đem chai, bịch vứt ngay tại ruộng vườn thì mức độ gây ô nhiễm càng trầm trọng hơn. Từ đầu năm đến nay, Chi cục BVTV tỉnh tiến hành kiểm tra hơn 100 cơ sở kinh thuốc BVTV thì phát hiện đến 73 cơ sở vi phạm về nhãn mác, thuốc quá đát... Ông Nguyễn Công Vị, một nông dân ở xã Sông Ray, nói: "Chỉ có một số ít nông dân trong xã ý thức được việc vất bỏ chai, bịch thuốc BVTV ra môi trường sẽ gây ô nhiễm nguồn nước nên đã đem đi chôn, còn đa số bà con vẫn có thói quen quăng ngay tại ruộng vườn. Vấn đề này được một số người dân phản ảnh trong các buổi tiếp xúc cử tri của đại biểu HĐND các cấp. Thiết nghĩ để tất cả bà con nông dân đều có ý thức về vấn đề này thì chính quyền xã phải tăng cường công tác vận động người dân; khi hiểu được mức độ độc hại cho sức khỏe họ sẽ có ý thức tốt hơn".

H.Giang - K.Ngân

Kỳ sau: Tái chế rác – những nghi ngại về môi trường