Trở lại loạt bài "Thấy gì qua những công trình thủy lợi ở Đồng Nai?":
Những cuộc họp tranh cãi căng thẳng về công trình trạm bơm điện Cao Cang

Giám đốc Nguyễn Văn Hòa đang bảo vệ quan điểm của mình tại cuộc họp ngày 26-5-2006 do Giám đốc Sở NN-PTNT chủ trì.

Sau khi báo Đồng Nai số 1161 và 1162 ra vào các ngày 25 và 27-5, đăng bài "Thấy gì qua những công trình thủy lợi ở Đồng Nai?" trong đó có chi tiết nêu ý kiến không đồng tình của ông Nguyễn Văn Hòa, Giám đốc Công ty khai thác công trình thủy lợi (KTTL) trước việc xây dựng trạm bơm điện Cao Cang (huyện Định Quán) với kinh phí lên đến 14 tỷ đồng, UBND tỉnh đã chỉ đạo cho Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn (NN-PTNT); Sở Kế hoạch - đầu tư (KHĐT) tổ chức họp lấy ý kiến của các ban, ngành liên quan và chính quyền địa phương để làm rõ đâu là giải pháp khả thi đối với công trình trạm bơm Cao Cang. Tuy nhiên, cả hai cuộc họp này đều diễn ra rất căng thẳng từ đầu cho đến phút chót...

* Trạm bơm điện có phải là giải pháp duy nhất?

 Cuộc họp do Giám đốc Sở NN-PTNT Nguyễn Văn Giàu chủ trì (tổ chức tại UBND xã Phú Hòa, huyện Định Quán, ngày thứ sáu 26-5) có sự tham dự của: đại diện Văn phòng UBND tỉnh, Ban kinh tế - ngân sách HĐND tỉnh, UBND huyện Tân Phú, UBND huyện Định Quán, Công ty KTTL Đồng Nai, Công ty TNHH tư vấn xây dựng Miền Đông (XDMĐ) và UBND xã Phú Hòa. Suốt cuộc họp, đã có 14/15 ý kiến phát biểu xoay quanh vấn đề này. Diễn giải về tính hợp lý và sự cần thiết phải xây dựng Trạm bơm điện (TBĐ) Cao Cang, đại diện đơn vị thiết kế - bà Trịnh Thị Dung Hòa, Giám đốc Công ty TNHH tư vấn XDMĐ cho biết, 323 hécta cần nước tưới (gồm 196 hécta lúa và 127 hécta cây trồng khác) của 2 xã Phú Điền và Phú Hòa là nhu cầu cấp bách của người dân nơi đây. Bà Hòa khẳng định, biện pháp duy nhất để phát triển kinh tế ở hai xã là xây dựng TBĐ Cao Cang, với 3 tổ máy (1 dự phòng), công suất 1.000m3/giờ/máy, nhằm đáp ứng đầy đủ nhu cầu về tưới tiêu, nâng sản xuất từ 1 vụ lên 2 hoặc 3 vụ. Thực ra, nếu so với chi phí bỏ ra (14 tỷ đồng) với mức 50 triệu đồng/hécta quả có cao, nhưng không thể khác được nếu tính hiệu quả về lâu dài đối với một công trình. Cùng quan điểm với đơn vị thiết kế, Phó chủ tịch UBND huyện Định Quán (đơn vị chủ đầu tư); ông Nguyễn Phú Đức, Phó giám đốc Sở NN-PTNT; Chủ tịch UBND xã Phú Hòa cùng một số cán bộ chuyên môn của huyện, xã và đại diện nông dân xã Phú Hòa đều cho rằng, dự án xây dựng công trình thủy lợi Cao Cang là khả thi, chắc chắn sẽ đem lại hiệu quả cho người dân, cả về kinh tế và mặt xã hội. Tuy nhiên, trước sự phản ứng gay gắt của Giám đốc Công ty KTTL Đồng Nai Nguyễn Văn Hòa, Giám đốc Sở NN-PTNT Nguyễn Văn Giàu cũng phải thừa nhận, ý kiến của ông Hòa không phải không có cơ sở để xem xét. Chính vì vậy, ông Giàu đề nghị đơn vị tư vấn nên thẩm định lại diện tích thực tưới của dự án; chính quyền địa phương phải thông báo với dân về phí thủy lợi... để tránh tình trạng công trình hoàn chỉnh nhưng người dân không sử dụng (vì phí thủy lợi cao), hoặc chỉ sử dụng một phần thì sẽ không đạt được mục tiêu đề ra.

Tiếp đó, cuộc họp do Sở KH-ĐT tổ chức vào ngày thứ ba 30-5 tại UBND huyện Định Quán cũng đã có 10 đơn vị được mời dự, gồm: Sở NN-PTNT, Sở Tài nguyên - Môi trường, Sở Nội vụ, Sở Tài chính, Công ty KTTL Đồng Nai, UBND hai huyện Tân Phú và Định Quán, UBND hai xã Phú Điền và Phú Hòa cùng Công ty TNHH tư vấn XDMĐ. Tại cuộc họp này, không khí "nóng" dần lên khi cả những bên bảo vệ dự án và bên phản đối dự án liên tục đưa ra những lý lẽ, cơ sở khoa học về tính khả thi và thực tế đối với sự phát triển của một vùng đất nông nghiệp chậm phát triển như Phú Điền, Phú Hòa. Hầu hết các ý kiến đều cho rằng, phải xây dựng TBĐ Cao Cang thì mới thúc đẩy được nền kinh tế  còn nghèo nàn của hai địa phương này. Tuy nhiên, một trong những ý kiến gây sự chú ý nhiều là phát biểu của Chủ tịch UBND xã Phú Điền Phạm Văn Vũ. Ông Vũ thẳng thắn cho biết, trong 323 hécta diện tích cần nước tưới mà dự án đưa ra, thì  có 96 hécta lúa của xã Phú Điền đã có đủ nước tưới cho 3 vụ. Ngoài ra, số diện tích cây trồng còn lại (37hécta), người dân không có nhu cầu sử dụng nước, mà đã tự giải quyết được. "Như vậy, nếu nói diện tích đất canh tác ở xã Phú Điền thiếu nước là không đúng. Tuy nhiên, nếu Nhà nước xây dựng TBĐ Cao Cang để phục vụ tưới tiêu (tự chảy) cho cả Phú Hòa và Phú Điền thì chúng tôi ủng hộ. Song xin được lưu ý, chúng tôi đã tổ chức họp dân và xin ý kiến, nếu công trình TBĐ Cao Cang đi vào hoạt động, người sử dụng nước từ trạm bơm này phải đóng thủy lợi phí cao (700.000 đồng/hécta/vụ) thì không ai đồng ý, mà chỉ chấp nhận theo giá nước đã sử dụng hiện nay (108.000 đồng sử dụng nước tạo nguồn bằng máy bơm và 240.000 đồng/hécta/vụ nếu nước tự chảy)"- ông Vũ nói.

         Trước những tranh cãi thẳng thắn của hai bên, trong phần kết luận hội nghị, Giám đốc Sở KH-ĐT Bồ Ngọc Thu đã đề nghị phải có thêm thời gian để các đơn vị chức năng nghiên cứu kỹ hơn. Theo bà Thu, đơn vị thiết kế phải tính toán lại diện tích thực tưới của dự án; nhất thiết phải phối hợp với chính quyền địa phương trong việc kiểm tra lại diện tích đất đai cần nước tưới; đồng thời phải thông qua ý kiến người dân về những cam kết đóng phí thủy lợi khi sử dụng nước. Bà Thu còn nhấn mạnh, nếu địa phương nào không có nhu cầu sử dụng nước tưới tiêu, Nhà nước sẽ không đầu tư công trình thủy lợi ở địa phương đó. Theo kế hoạch, chậm nhất vào ngày 10-7- 2006, căn cứ vào diện tích thiếu nước tưới, nhu cầu sử dụng cùng mức đóng thủy lợi phí của người dân (đã được thống kê lại), Sở KH-ĐT sẽ trình UBND tỉnh xem xét chỉ đạo.     

* Cuộc "đặt cược" đầy trách nhiệm

Có thể nói, trong hai cuộc họp kể trên, Giám đốc Công ty KTTL Đồng Nai Nguyễn Văn Hòa luôn là "tâm điểm" của mọi sự chú ý. Song, rất bình tĩnh, cứ mỗi lần có ý kiến cho rằng chỉ có dự án xây dựng TBĐ Cao Cang là khả thi nhất thì ông Hòa lại lên diễn đàn để phản bác lại. Tính ra, trong hai cuộc họp, ông Hòa đã phải phát biểu trên 10 lần để bảo vệ chính kiến của mình. Cả hai cuộc họp, ông Hòa đều bức xúc đặt vấn đề: "Tôi rất ngạc nhiên, là vì sao trên diện tích đã đủ nước tưới (96 hécta của xã Phú Điền và hơn 20 hécta của xã Phú Hòa) mà lại làm thêm một công trình "phủ" lên đó. Các đồng chí đi thực địa rồi, đã thấy nước từ kênh dẫn N3 đã về tới một phần đất của Phú Hòa. Vì vậy, hãy cho tôi 200 triệu đồng để tôi thực hiện (bằng cách này hay cách khác) đưa nước đến toàn bộ diện tích lúa còn thiếu nước ở xã Phú Hòa. Nếu sau 1 năm thử nghiệm, các đồng chí thấy hiệu quả, hãy cho tôi thêm 2 tỷ nữa để tôi kiên cố hóa kênh mương là đủ. Còn tôi, vì bất kỳ lý do nào đi nữa mà không làm được điều đã cam kết, về mặt cá nhân, các đồng chí hãy khai trừ tôi ra khỏi Đảng. Nếu chưa đủ, các đồng chí hãy "đuổi" tôi về nhà. Đến lúc đó nếu các đồng chí thấy vẫn chưa bằng lòng, thì ngày hôm nay tôi xin "thế chấp" cái đầu tôi để sau này các đồng chí tự do định đoạt. Đối với thiệt hại về kinh tế (do không thực hiện hiệu quả những điều đã nói), tôi xin thế chấp chủ quyền nhà, đất và toàn bộ tài sản của gia đình tôi. Nhưng xin được nói rõ, tôi đã "đặt cược" sinh mạng chính trị cũng như kinh tế của cá nhân và gia đình thì các đồng chí cũng phải có động thái gì tương tự chứ? Bởi chúng ta sử dụng ngân sách Nhà nước, cũng là tiền của nhân dân, cho nên chúng ta không có quyền làm lãng phí. Vì vậy, tôi đề nghị đơn vị chủ đầu tư, đơn vị thiết kế có dám chịu trách nhiệm nếu công trình xây dựng xong mà không phát huy đúng mức như dự án đã lập thì các đồng chí có dám lấy tiền nhà để đền vào những thiệt hại nếu như công trình xây dựng xong thì bị phá sản, hoặc chỉ giải quyết một phần nhu cầu của người dân không? Nếu các đồng chí đồng ý thì chúng ta cùng làm cam kết để thể hiện rõ tinh thần trách nhiệm của người đảng viên, của những cán bộ được giao nhiệm vụ phục vụ quyền lợi chính đáng của người dân!"...

         Trao đổi với chúng tôi về những vấn đề liên quan đến những điều mình đã đặt ra, Giám đốc Nguyễn Văn Hòa buồn rầu nói: "Tôi lấy làm lạ ở chỗ, là nếu dự án xây dựng công trình TBĐ Cao Cang khả thi, không dự án nào khác có thể thay thế được thì tại sao không một ai quan tâm đến những đề nghị của tôi về trách nhiệm cá nhân đối với công trình này? Nếu anh cho là việc làm của anh "tối ưu" thì tại sao anh không dám đặt cược với người khác, khi bị họ thách đố? Tôi cho rằng, lâu nay chúng ta quen với cơ chế "tập thể chịu trách nhiệm", nên rất nhiều công trình xây xong rồi... để đó, nhưng chẳng có lấy một cá nhân nào đứng ra nhận phần sai về mình. Về trách nhiệm bản thân, tôi sẽ tiếp tục đấu tranh đến cùng. Nếu không đạt được nguyện vọng, tôi sẽ chính thức nộp đơn "ra đi" mà không đòi hỏi bất kỳ điều gì...".

Rõ ràng, không phải vô cớ mà một giám đốc lại đem cả sinh mạng chính trị và gia tài của gia đình mình để đổi lấy một việc làm không đơn giản chút nào, đó là đấu tranh chống lãng phí. Ở đây có thể thấy nhu cầu sử dụng nước của người dân, đặc biệt là nông dân xã Phú Hòa, là điều không cần bàn cãi. Song, xét về mức độ đầu tư thì không lý gì cứ phải xây dựng một công trình bề thế, hiện đại thì mới đạt được mục tiêu; trong khi yêu cầu thực tế không đòi hỏi như vậy. Cho nên, vấn đề đặt ra ở đây là, đầu tư như thế nào thì phù hợp với thực tế và đáp ứng được nguyện vọng thiết thực của người dân mới là điều quan trọng, cần được xem xét. Nếu không thì rất có thể, mọi cố gắng của các ban, ngành chức năng của tỉnh và huyện dành cho một vùng đất cần được ưu ái để phát triển kinh tế - xã hội lại trở thành... công cốc!

 Tạ Nguyên