Có gì khuất tất xung quanh việc truy thu tiền "miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp" ở Công ty Grobest lên đến hàng chục tỷ đồng ?

Ngày 23-1-2008, Cục thuế Đồng Nai đã ra quyết định xử lý vi phạm pháp luật về thuế đối với Công ty TNHH Grobest & I-Mei Industrial VN (gọi tắt là Công ty Grobest) hoạt động tại KCN Amata với tổng số tiền truy thu thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) trong 4 năm (2003 – 2006) lên đến hơn 14 tỷ 745 triệu đồng. Nhưng số tiền này vẫn chưa là tất thảy thuế TNDN phải truy thu đúng, thu đủ ở Công ty Grobest. Dự tính con số này có thể lên tới khoảng 30 tỷ đồng. Vì sao Công ty Grobest, một doanh nghiệp có 100% vốn đầu tư nước ngoài, được miễn giảm thuế TNDN nay lại phải truy thu?

Ngày 23-1-2008, Cục thuế Đồng Nai đã ra quyết định xử lý vi phạm pháp luật về thuế đối với Công ty TNHH Grobest & I-Mei Industrial VN (gọi tắt là Công ty Grobest) hoạt động tại KCN Amata với tổng số tiền truy thu thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) trong 4 năm (2003 – 2006) lên đến hơn 14 tỷ 745 triệu đồng. Nhưng số tiền này vẫn chưa là tất thảy thuế TNDN phải truy thu đúng, thu đủ ở Công ty Grobest. Dự tính con số này có thể lên tới khoảng 30 tỷ đồng. Vì sao Công ty Grobest, một doanh nghiệp có 100% vốn đầu tư nước ngoài, được miễn giảm thuế TNDN nay lại phải truy thu?

* Nhập nhằng giữa sản xuất tiêu thụ nội địa và xuất khẩu để hưởng ưu đãi miễn, giảm thuế

Vào khoảng đầu năm 2000, một nhà đầu tư nước ngoài có lập dự án thành lập Công ty Grobest để xin giấy phép đăng ký kinh doanh bao gồm các lĩnh vực: XNK và kinh doanh nguyên liệu thức ăn gia súc (TĂGS); XNK và kinh doanh thức ăn phụ liệu; kinh doanh thiết bị nuôi trồng thủy sản: kinh doanh nuôi trồng tôm và cá giống; kinh doanh chế biến đông lạnh xuất khẩu; kinh doanh nước đá cho đông lạnh. Công ty Grobest đã đề nghị được hưởng thuế ưu đãi là: miễn thuế lợi tức trong 2 năm kể từ khi doanh nghiệp có lợi nhuận và được giảm 50% mức thuế suất cho 2 năm tiếp theo với mức thuế suất thuế TNDN là 15%. Đến ngày 12-4-2000, Ban Quản lý các KCN Đồng Nai đã có quyết định cho phép thành lập Công ty Grobest, 100% vốn đầu tư nước ngoài, chủ yếu để chế biến thủy, hải sản đông lạnh (để xuất khẩu); sản xuất thức ăn cho tôm, cá để tạo nguồn nguyên liệu cho chế biến của doanh nghiệp. Công ty có vốn đầu tư 4 triệu 800 ngàn USD, vốn pháp định 1 triệu 440 ngàn USD. Theo Điều 6 của quyết định cho phép thành lập của Ban Quản lý các KCN Đồng Nai thì Công ty Grobest được hưởng “thuế thu nhập doanh nghiệp bằng 10% lợi nhuận thu được. Doanh nghiệp được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 4 năm kể từ khi kinh doanh bắt đầu có lợi nhuận và giảm 50% trong 4 năm tiếp theo".

Như vậy, nếu xét theo dự án nhà đầu tư đề xuất được miễn thuế lợi tức trong 2 năm kể từ khi kinh doanh có lợi nhuận và giảm 50% mức thuế cho 2 năm tiếp theo với mức thuế TNDN là 15% thì trong giấy phép đầu tư của Ban Quản lý các KCN Đồng Nai đã có phần “ưu đãi" hơn nhiều, vì doanh nghiệp được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 4 năm kể từ khi kinh doanh bắt đầu có lợi nhuận và giảm 50% trong 4 năm tiếp theo với mức thuế TNDN là 10%. Theo lý giải của Ban Quản lý các KCN Đồng Nai thì dự án Công ty Grobest nằm trong KCN, sử dụng nguồn nguyên liệu, vật tư trong nước, việc sản xuất thức ăn cho tôm, cá chủ yếu là để tạo nguồn cho chế biến thủy, hải sản đông lạnh xuất khẩu là dự án đặc biệt khuyến khích đầu tư.

Trên thực tế, sau khi có giấy phép đầu tư, Công ty Grobest đã đầu tư xây dựng 1 nhà máy sản xuất thức ăn cho tôm, cá và chủ yếu là tiêu thụ nội địa. Và ngay từ năm đầu tiên đi vào hoạt động sản xuất kinh doanh (2001) Công ty Grobest đã có lãi lên tới vài chục tỷ đồng. Từ năm 2001 - 2003, Công ty Grobest đã không thực hiện nội dung như trong giấy phép đầu tư là sản xuất thức ăn cho tôm, cá để tạo nguồn nguyên liệu chế biến thủy, hải sản xuất khẩu để được hưởng chính sách ưu đãi đặc biệt về miễn, giảm thuế. Cho đến năm 2004, nhà máy đông lạnh xuất khẩu thủy, hải sản của Công ty Grobest đầu tư xây dựng ở Bạc Liêu mới chính thức đi vào hoạt động ở tỉnh Bạc Liêu và liên tục bị lỗ nhiều năm liền. Tuy nhiên, theo dự án của Công ty Grobest thì xuất khẩu thủy, hải sản sẽ chiếm tỷ trọng từ hơn 50% (năm thứ nhất) và đến năm thứ hai tăng lên hơn 60% và sau đó sẽ đạt gần 70% tổng doanh thu. Còn trên thực tế trong cơ cấu doanh thu từ năm 2003 - 2006 của Công ty Grobest thì chưa có năm nào xuất khẩu chiếm tỷ trọng vượt quá 50%. Cụ thể như năm 2004 xuất khẩu chiếm tỷ trọng khoảng 5% doanh thu, năm 2005 xuất khẩu chiếm gần 30% doanh thu và năm 2006 xuất khẩu mới đạt xấp xỉ 42% doanh thu.

Tại công văn ngày 5-2-2008 do Phó tổng Cục trưởng Tổng cục Thuế Vũ Thị Mai ký trả lời Cục thuế Đồng Nai về “ưu đãi thuế TNDN tại Công ty Grobest VN" cho biết về thuế suất thuế TNDN, thời gian miễn, giảm thuế đối với hoạt động chế biến thủy sản xuất khẩu, nếu đáp ứng được điều kiện xuất khẩu trên 80% trở lên thì thuế suất là 10%, được miễn thuế TNDN 4 năm và giảm 50% thuế TNDN 4 năm tiếp theo. Như vậy là Công ty Grobest không được hưởng chính sách ưu đãi thuế miễn, giảm này. Còn đối với hoạt động sản xuất thức ăn cho tôm, cá tiêu thụ tại thị trường nội địa có thuế suất là 15%, thời gian miễn thuế chỉ có 2 năm. Không được giảm thuế cho những năm tiếp theo. Căn cứ vào công văn của Tổng cục Thuế thì Cục Thuế Đồng Nai sẽ còn phải tiếp tục truy thu thuế TNDN ở Công ty Grobest, dự tính khoảng 14 - 15 tỷ đồng nữa.

Theo tài liệu chúng tôi có được thì đúng ra việc điều chỉnh xác định việc miễn, giảm thuế TNDN ở Công ty Grobest đã được thực hiện từ năm 2004, chứ không phải đến năm 2008 mới có quyết định truy thu thuế 4 năm liền từ 2003 - 2006. Điều này đã đẩy doanh nghiệp vào tình huống hết sức khó khăn. Bởi vì khi kiểm tra quyết toán thuế năm 2003 của Công ty Grobest cán bộ Cục Thuế Đồng Nai cũng đã phát hiện ra điều không bình thường trong việc thực hiện ưu đãi miễn, giảm thuế cho doanh nghiệp này. Sau đó vào ngày 9-12-2004, Ban Quản lý các KCN Đồng Nai đã có công văn số 1317/CV-KCNĐN gửi cho Công ty Grobest và Cục Thuế Đồng Nai về việc áp dụng thuế TNDN, đã nói rõ: "Trường hợp Công ty Grobest chưa triển khai mục tiêu chế biến thủy, hải sản đông lạnh xuất khẩu thì Cục Thuế Đồng Nai sẽ căn cứ vào hoạt động thực tế của Công ty để áp dụng mức thuế suất và thời hạn miễn, giảm thuế cho doanh nghiệp theo quy định hiện hành tại thời điểm nộp thuế”. Thế nhưng sự việc này đã không được xử lý dứt dạt. Ai phải chịu trách nhiệm trong vụ việc này?

Đáng nói là đúng vào thời điểm Công ty Grobest đang “lình xình" chuyện miễn, giảm thuế TNDN thì xuất hiện một công ty "nhảy" vào ký hợp đồng làm dịch vụ tư vấn miễn, giảm thuế TNDN với Công ty Grobest. Theo bản hợp đồng này, Công ty Grobest phải trả cho công ty dịch vụ tư vấn hơn 2 tỷ đồng (trong hợp đồng tính bằng USD). Tưởng chừng mọi chuyện đã "êm" và số tiền hơn 2 tỷ đồng cũng đã được Công ty Grobest thanh toán đầy đủ cho đơn vị thực hiện dịch vụ tư vấn miễn giảm thuế. Nhưng không dè đến nay thanh tra Cục Thuế Đồng Nai lại xuất toán các chi phí không hợp lý và xác định lại việc ưu đãi miễn, giảm thuế TNDN của Công ty Grobest với số tiền lên tới hàng chục tỷ đồng.

Xung quanh chuyện miễn, giảm rồi lại truy thu thuế TNDN ở Công ty Grobest, dư luận không thể không đặt câu hỏi có hay không sự tiếp tay của cán bộ thuế hay có một đường dây “cò" làm dịch vụ "chạy" miễn, giảm thuế TNDN từ Đồng Nai ra trung ương?