Theo quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020, Đồng Nai sẽ quy hoạch vùng khai thác khoáng sản tăng so với phân bổ của Chính phủ hơn 4.500 hécta. Không ít người đặt câu hỏi: Khai thác khoáng sản nhiều, dân được lợi gì?
Theo quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020, Đồng Nai sẽ quy hoạch vùng khai thác khoáng sản tăng so với phân bổ của Chính phủ hơn 4.500 hécta. Không ít người đặt câu hỏi: Khai thác khoáng sản nhiều, dân được lợi gì?
Tính đến cuối tháng 3-2012, UBND tỉnh đã cấp 41 giấy phép cho thăm dò và cấp phép cho khai thác 26 mỏ. Diện tích đang khai thác khoáng sản gần 1.400 hécta. Khoáng sản được khai thác nhiều ở Đồng Nai là: đá xây dựng, cát, đất sét làm gạch ngói và vật liệu san lấp. Thị trường tiêu thụ chủ yếu ở TP. Hồ Chí Minh, các tỉnh miền Đông và đồng bằng sông Cửu Long.
* Dân “được” ô nhiễm!
Hỏi thăm nhiều người dân sống xung quanh một số mỏ đang khai thác đá ở huyện Vĩnh Cửu, huyện Thống Nhất, TP.Biên Hòa, chúng tôi đều nhận được câu than phiền là: quá nhiều bụi bặm, đường sá có xe chở đá đi lại bị hư hỏng nặng. Điều mong đợi lớn nhất của những người dân sống gần các khu vực này là sớm được đóng cửa các mỏ khai thác để trả lại sự trong lành cho môi trường.
 |
| Sau khi khai thác môi trường, vùng mỏ khó phục hồi. Trong ảnh: Mỏ đá Hóa An (xã Hóa An, TP. Biên Hòa) sau khi khai thác. Ảnh: H. GIANG |
Bà Trần Thị Ngọc Dung, ở ấp Cầu Hang, gần mỏ đá Hóa An thuộc xã Hóa An (TP. Biên Hòa) than: “Tôi sống gần mỏ khai thác đá nên thường xuyên gánh chịu cảnh ồn ào, bụi mù mịt do máy nghiền đá và xe chở đá ra - vào hiện đã mắc bệnh viêm xoang. Các thành viên khác trong gia đình tôi cũng thường xuyên bị bệnh về đường hô hấp. Do đó, tôi chỉ mong mỏ đá ở đây sớm ngưng hoạt động để mọi người trong ấp có cuộc sống trong lành”. Nhiều người dân ở xã Thiện Tân (huyện Vĩnh Cửu) cho hay, khai thác mỏ đá ở đây người dân chẳng được hưởng lợi gì mà còn phải chịu cảnh đường sá xuống cấp, bụi bặm, xe ra vào mỏ chạy ào ào rất nguy hiểm.
Mới đây, trong đợt giám sát về tình hình khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh, ông Trương Văn Vở, Phó trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai, nhận định: “Phương án phục hồi môi trường tại các mỏ khai thác đã đóng cửa, hầu như chưa được triển khai. Có những mỏ đã đóng cửa từ cuối năm 2010, song đến nay vẫn còn được phép tận thu. Tình trạng vi phạm về môi trường tại các mỏ còn nhiều, cụ thể chưa trồng cây xanh xung quanh khu vực mỏ để ngăn chặn bụi bặm”.
* Lợi bất cập hại
Quy hoạch đất cho hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh đến năm 2020 gần 5.960 hécta, tăng trên 4.500 hécta so với hiện nay. Trong đó, chủ yếu tăng diện tích đá xây dựng, vật liệu san lấp, sét gạch ngói và cát xây dựng. Hàng năm, nguồn phí bảo vệ môi trường đối với khai thác khoáng sản toàn tỉnh thu được trên dưới 20 tỷ đồng/năm. Đó chỉ là con số khiêm tốn so với những hậu quả do khai thác khoáng sản gây ra.
 |
| Xe chở đá ra - vào khu vực ấp Cầu Hang, xã Hóa An (TP. Biên Hòa) gây bụi mù mịt. Ảnh: H.GIANG |
Theo quy định, nguồn phí này sẽ chi cho các hoạt động phục hồi môi trường ở những vùng khai thác khoáng sản, nhưng thời gian qua vẫn chưa thực hiện được. Do đó, đường sá ở các vùng khai thác khoáng sản hầu như bị xuống cấp trầm trọng. Gần đây, tại cuộc họp bàn về tình hình khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh, Phó chủ tịch UBND tỉnh Trần Văn Vĩnh khẳng định: “Các con đường tại khu vực có mỏ khai thác khoáng sản bị xuống cấp nhanh và tai nạn cũng nhiều hơn”.
| Theo bà Trần Thanh Thủy, Trưởng phòng Nghiên cứu chính sách của Trung tâm Con người và thiên nhiên Việt Nam, hoạt động khai thác mỏ thường làm môi trường bị hủy hoại gây nhiều hệ lụy đến sức khỏe và sinh kế của người nghèo. Trong đó, nguồn nước và tài nguyên đất thường bị suy thoái mạnh nhất. Khai thác khoáng sản làm mất đi vĩnh viễn nguồn tài nguyên không tái tạo, làm suy thoái, cạn kiệt nhanh chóng các nguồn tài nguyên sinh học (rừng, đa dạng sinh học), nguồn nước và đất đai để người dân có thể dựa vào duy trì cuộc sống lâu dài. Sau khi khai thác, môi trường vùng mỏ hầu như không thể hoàn nguyên và phục hồi vì đòi hỏi công nghệ và đầu tư chi phí lớn. |
Trong buổi họp lấy ý kiến các sở, ngành về quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020, một số đại biểu đại diện cho các sở, ngành trong tỉnh đã đề nghị tỉnh cân đối, tính toán giảm bớt diện tích khai thác khoáng sản. Vì nhiều nguồn khoáng sản là tài nguyên không thể tái tạo và ngày càng trở nên khan hiếm do quá trình khai thác, sử dụng. Mặt khác, địa phương nào càng có nhiều mỏ thì cơ sở hạ tầng của địa phương đó càng mau xuống cấp, môi trường sống của người dân xung quanh khu vực mỏ càng ô nhiễm.
Trao đổi với chúng tôi về việc tại sao Đồng Nai quy hoạch diện tích khai thác khoáng sản tăng quá nhiều, Giám đốc Sở Tài nguyên và môi trường Lê Viết Hưng cho biết: “Quy hoạch vùng khai thác khoáng sản của tỉnh dựa trên tiềm năng khoáng sản. Vừa qua, không chỉ trong tỉnh mà một số ý kiến thẩm định của Bộ Tài nguyên và môi trường, các bộ, ngành Trung ương cũng cho rằng, quy hoạch khoáng sản ở Đồng Nai đến năm 2020 tăng quá lớn. Vì vậy, thời gian tới Sở sẽ xem xét và xin điều chỉnh quy hoạch cho phù hợp”.
Khánh Minh
