Vụ kiện “kép” về bản quyền sách đầu tiên tại Việt Nam

Miền Đông Nam bộ là vùng đất năng động trong phát triển, cùng với nhu cầu học tập nâng cao dân trí diễn ra sôi động nhiều năm qua là những hệ lụy như việc vi phạm sở hữu trí tuệ, xâm phạm bản quyền sách, giáo trình. Vụ kiện “kép” của First News - Trí Việt cùng đối tác nước ngoài với hai trung tâm Anh ngữ tại TP.HCM đã mở ra những vấn đề pháp lý mới về vấn đề này…

Sách lậu cũng in ấn đẹp như sách thật.

Thực trạng xài “chùa” sách nước ngoài có bản quyền ở Việt Nam diễn ra nhiều năm qua. Theo các nhà chuyên môn, 90% tài liệu học tiếng Anh hiện nay là sách in lậu, tự ý sao chép chứ không có bản quyền. Nhiều nhà xuất bản (NXB) phải “đau đầu” đã phải “trường kỳ chiến đấu” với tình trạng vi phạm nhưng cũng chẳng thay đổi được gì nhiều vì tính chất phức tạp của các vụ việc.

* Đúng luật thì lỗ

Từ khi Việt Nam mở cửa hội nhập, nhu cầu về giáo trình tiếng Anh rất cao. Nhiều đơn vị xuất bản và liên kết xuất bản đã ký kết hợp đồng nhượng quyền với các NXB nước ngoài để độc quyền phát hành trong nước. Hiện nay, chỉ có khoảng trên dưới 10 đơn vị nước ngoài ký kết nhượng quyền giáo trình tiếng Anh tại Việt Nam nhưng thực tế, có đến hàng trăm giáo trình Anh văn của các NXB khác nhau trên thế giới, thông qua dịch, in ấn lậu, photo đang lưu hành trên thị trường. Thực trạng ấy khiến các nhà làm sách không dám tập trung phát triển mảng sách tiếng Anh nói chung và ngoại ngữ nói riêng. Bởi một hợp đồng nhượng quyền với một đơn vị nước ngoài không dễ gì thực hiện được, phải thông qua nhiều lần thương lượng, phía Việt Nam bay đi về giữa các nước nhiều lần, giá trị hợp đồng cao, điều khoản chặt chẽ, nhưng đến khi qua được “ải” này thì lại đến một “ải” khác còn gian nan hơn, đó là đối mặt với tình trạng vi phạm bản quyền và in lậu nhan nhản. Không tốn tiền bản quyền, nên cho dù hạ giá rất thấp nhưng những người làm sách lậu vẫn thu về lợi nhuận lớn, trong khi đó người mua bản quyền thì “khóc ròng”.

* ...Và hiện tượng Trí Việt

Trong bối cảnh đó, vụ kiện của Trí Việt như một tiếng chuông bản quyền đầu tiên thể hiện quyết tâm của giới làm sách ở Việt Nam trong cuộc chơi hội nhập. Trước đó, để “chống” sách lậu, Trí Việt đã quyết liệt lập hẳn một bộ phận chuyên theo dõi tình trạng sách lậu và vi phạm bản quyền: “săn lùng”, theo sát nút, quay phim, chụp ảnh và cung cấp cho cơ quan quản lý “tận mặt” những kẻ in lậu với bằng chứng rõ ràng. Lần này, Trí Việt đã đứng đơn kiện 2 trung tâm Anh ngữ là Úc Châu và Việt Úc. Theo ông Nguyễn Văn Phước, Giám đốc Trí Việt, thì phía Trí Việt đã thu thập đầy đủ các bằng chứng để cung cấp cho tòa án và họ khá tin tưởng vào thắng lợi của mình.

Tuy nhiên, điều thú vị của vụ kiện không chỉ nằm ở việc Trí Việt kiện cho mình, mà đây còn là một vụ kiện kép. Trong đó, phía Trí Việt thì kiện cho quyền lợi của mình: Bị xâm phạm bản quyền đã mua độc quyền của Compass (số tiền đòi bồi thường là 760 triệu đồng cho hai vụ) và phía Compass, đơn vị chủ sở hữu bản quyền của các giáo trình Anh ngữ Toeic và New Toeic, thông qua sự ủy quyền cho Trí Việt, sẽ kiện vì logo và thương hiệu của mình bị xâm hại, với giá trị bồi thường khá cao.

“Việc sử dụng sách không thông qua xin phép đơn vị sở hữu của các đơn vị trên đã vi phạm nghiêm trọng, không chỉ về bản quyền mà cả về thương hiệu, mà cụ thể là thương hiệu của Compass Media đã bị họ xâm phạm. Chúng tôi chỉ có hai con đường: Một là thỏa hiệp, vậy thì vài năm nữa cũng chẳng còn cả Trí Việt lẫn Compass trên thị trường Việt Nam, hai là chiến đấu đến cùng với việc vi phạm. Chúng tôi chọn con đường thứ hai”, vị đại diện Compass Media đã cho biết. Đây là lần đầu tiên, không chỉ trong lĩnh vực bản quyền sách, mà ở toàn bộ ấn bản phẩm, có cùng hai vụ kiện, về hai vi phạm khác nhau cho một hành vi.

Luật sư Châu Huy Quang, Công ty luật LCT đã cho rằng, hoàn toàn có đầy đủ căn cứ pháp lý để hai vụ kiện này có thể tiến hành song song.

Ngoài ra, mức bồi thường đề nghị cũng đã được Trí Việt và luật sư đại diện cân nhắc rất kỹ lưỡng, chỉ những vi phạm cụ thể nhất, có bằng chứng rõ ràng nhất mới yêu cầu bồi thường, vì thế số tiền đưa ra sẽ thấp hơn đáng kể so với thiệt hại trên thực tế. Điều này cũng chứng tỏ rằng, Trí Việt đã hết sức thận trọng để đảm bảo xác suất thắng kiện cao nhất cho mình.

Ngọc Mai