Những năm qua, việc phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ trên địa bàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu còn mang tính tự phát, chủ yếu phục vụ cho ngành kỹ thuật dầu khí. Rất ít các doanh nghiệp – đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia sản xuất các sản phẩm mang tính chất trung gian (linh kiện, phụ tùng), cung cấp cho các doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm hoàn thiện.
Những năm qua, việc phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ trên địa bàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu còn mang tính tự phát, chủ yếu phục vụ cho ngành kỹ thuật dầu khí. Rất ít các doanh nghiệp – đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia sản xuất các sản phẩm mang tính chất trung gian (linh kiện, phụ tùng), cung cấp cho các doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm hoàn thiện. Từ năm 2011, địa phương này đã có định hướng đầu tư phát triển các ngành công nghiệp phụ trợ, các dịch vụ có giá trị gia tăng cao như một bước đi có tính chiến lược trong phát triển…
Mới đây, bà Trần Thị Hường, Giám đốc Sở Công thương Bà Rịa - Vũng Tàu (BRVT), cho biết có một công ty tư vấn ở Kawasaki, Nhật Bản đã làm việc với tỉnh để chuẩn bị cho một đoàn các nhà đầu tư Nhật Bản sắp đến BRVT. Tỉnh này cũng đang chuẩn bị cho chương trình xúc tiến đầu tư với đoàn doanh nghiệp vừa và nhỏ ở vùng Kansai (Nhật Bản) trong năm nay. Được biết, nội dung làm việc của công ty tư vấn ở Kawasaki cũng liên quan đến nhu cầu phát triển công nghiệp hỗ trợ (CNHT) của tỉnh.
* Nỗ lực chuyển hướng...
Lâu nay, các doanh nghiệp đầu tư trong nước do vốn ít, công nghệ chưa cao, tính cạnh tranh sản phẩm không mạnh nên đa phần tập trung sản xuất để đáp ứng nhu cầu thay thế hàng nhập khẩu và chưa thâm nhập được thị trường quốc tế để cung cấp sản phẩm cho các doanh nghiệp lớn, các tập đoàn quốc gia. Nhưng đó không phải là lý do chính. Theo nhiều chuyên gia, CNHT trong cả nước nói chung và ở vùng kinh tế trọng điểm nói riêng chưa phát triển tốt xuất phát từ chính sách của Nhà nước về hỗ trợ phát triển ngành công nghiệp này chưa tạo được sức hấp dẫn đối với các doanh nghiệp.
Cảng biển ở Bà Rịa - Vũng Tàu hiện đã đón tàu trọng tải trên 100 ngàn tấn cập cảng nhưng các ngành công nghiệp phụ trợ như logictics chưa phát triển mạnh.
Ông Sugawara, một chuyên gia của tổ chức JICA (Nhật Bản) phân tích: Hiện 90% doanh nghiệp sản xuất ôtô, 60% doanh nghiệp dệt may và điện tử, 30% doanh nghiệp sản xuất xe máy của nước ta phải nhập khẩu linh kiện. Như vậy, có thể nói, tỷ lệ nhập khẩu linh kiện các ngành sản xuất lắp ráp của Việt Nam còn quá cao. Điều đó cho thấy CNHT của nước ta hiện còn quá sơ khai, cần phải có ngay chiến lược bài bản và phù hợp.
BRVT hiện được xem là tỉnh sản xuất thép thuộc loại top đầu trong cả nước. Địa phương hiện có nguồn nguyên liệu thép công nghệ cao dồi dào. Theo kế hoạch, đến năm 2015, BRVT sẽ có nhà máy hóa dầu, nên sẽ có sản phẩm nhựa từ nhà máy này, phù hợp cho sản xuất khuôn mẫu nhựa, linh kiện nhựa.
BRVT còn có lợi thế về biển và các ngành kinh tế biển. Hướng đi chiến lược của tỉnh cũng là phát triển kinh tế theo hướng dịch vụ cảng biển, du lịch và công nghiệp hỗ trợ và tạo điều kiện để thu hút đầu tư vào các lĩnh vực này.
Nhưng CNHT là lĩnh vực khá rộng, trước mắt, BRVT chủ trương không kêu gọi đầu tư dàn trải mà hướng vào các ngành như: sản xuất sản phẩm linh kiện chi tiết cơ khí để phục vụ cho chế tạo lắp ráp các công cụ cơ khí, đặc biệt là máy nông cụ phục vụ cho trước, trong và sau thu hoạch của ngành nông lâm nghiệp... Đặc biệt, xuất phát từ lợi thế so sánh, BRVT sẽ đặc biệt chú ý đến các sản phẩm chi tiết linh kiện đồ nhựa. Bởi, theo phân tích, đồ nhựa ngày càng có tính ứng dụng cao trong các sản phẩm công nghiệp, từ máy tính, tủ lạnh, bàn là, quạt máy... Đồ nhựa chiếm khoảng 27% trong các sản phẩm dân dụng.
Định hướng này cũng phù hợp với sự lựa chọn những ngành nghề thực sự lợi thế, làm từng bước, không tràn lan. Sự lựa chọn đó theo hướng ưu tiên thu hút những dự án có vốn đầu tư nhỏ, nhưng sản phẩm có giá trị gia tăng cao thay vì dành chỗ cho những dự án vốn đầu tư lớn, kim ngạch xuất khẩu hàng tỷ USD nhưng giá trị nhập siêu cao, tiêu hao nhiều tài nguyên, chiếm nhiều đất đai. Trước hết là sản xuất các linh kiện đơn giản, cung ứng trong nước, dần dần tiến đến xuất khẩu, gắn với chiến lược phát triển công nghiệp của tỉnh.
* ...Và những khó khăn
nhận thức về việc phát triển CNHT như một động lực để thay đổi về chất cơ cấu kinh tế và có thể xem như một mũi nhọn kinh tế của tỉnh, UBND tỉnh BRVT đã tiến hành nhiều giải pháp để khởi động ngành công nghiệp này. Nhưng từ ý tưởng, từ quyết tâm chính trị đến hiện thực còn là khoảng cách lớn.
Nhiều chuyên gia cho rằng, vấn đề đặt ra hiện nay là Nhà nước phải có chính sách đủ mạnh và địa phương cũng phải có chính sách ưu đãi riêng để tạo sức hấp dẫn cho các doanh nghiệp trong và ngoài nước tham gia vào lĩnh vực CNHT như ưu đãi về đất đai, thuế, vốn, đào tạo nhân lực, xúc tiến công nghiệp...
Trong khi Nhà nước khuyến khích phát triển CNHT nhưng nhiều tập đoàn, tổng công ty “quốc doanh” vẫn không sử dụng các sản phẩm dịch vụ của các doanh nghiệp trong nước, đặc biệt là sản phẩm của các doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp vừa và nhỏ. Một số nhà quản lý cũng nêu lên vấn đề liên quan đến các quy định của Luật đấu thầu hiện nay. Theo đó, cần có những quy định chặt chẽ hơn để luật trở thành chỗ dựa thực sự cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong nước có cơ hội tham gia các ngành CNHT. Kinh nghiệm từ nhiều nước trong khu vực cho thấy, nếu không có chính sách ưu đãi thì khó phát triển được CNHT.
Ông Hồ Văn Niên, Phó chủ tịch UBND tỉnh BRVT nói thêm: Thế mạnh của tỉnh là kinh tế biển nhưng một trong những khó khăn lớn nhất đối với sự phát triển ngành logictic hiện nay của tỉnh là nguồn nhân lực thiếu và yếu.
Theo bà Trần Thị Hường, Giám đốc Sở Công thương BRVT, thời gian tới, địa phương sẽ hình thành những khu công nghiệp chuyên ngành về CNHT, mang tính chất kết nối thành chuỗi với nhau, thu hút các doanh nghiệp trong và nước ngoài.
Đức Doanh
