Muôn vị nhân gian: Trần Anh Hùng làm phim cảm hứng từ 'căn bếp của mẹ tôi'

Đạo diễn người Pháp gốc Việt Trần Anh Hùng cùng vợ là Trần Nữ Yên Khê có chuyến trở về Việt Nam khi bộ phim Muôn vị nhân gian của ông trình chiếu tại Việt Nam từ cuối tháng 3-2024. Bộ phim thuộc dòng nghệ thuật duy mỹ này tuy không thuộc “gu” xem phim của số đông, không có doanh thu cao như phim giải trí nhưng vẫn nhận được nhiều lời tấm tắc đồng cảm.

Benoit Magimel và Juliette Binoche đóng trong phim nghệ thuật kén khán giả Muôn vị nhân gian.

Khi nấu ăn là nghệ thuật

Dựa trên cuốn tiểu thuyết năm 1924 của Marcel Rouff, bộ phim Muôn vị nhân gian (The Taste of Things) lấy bối cảnh năm 1885, mô tả mối quan hệ của cặp đôi, pha trộn sự lãng mạn giữa niềm đam mê ẩm thực và tình yêu con người tuổi trung niên. Đầu bếp tài năng Eugénie (Juliette Binoche đóng) chớm nở mối tình với người chủ lâu năm Dodin (Benoit Magimel đóng). Những món ăn ngon do Eugénie nấu thu hút thực khách khắp nơi và gây trầm trồ. Dù vậy, Eugénie từ chối lời đề nghị kết hôn của Dodin cho đến khi ông quyết định phải thực hiện hành động táo bạo là nấu ăn cho người yêu.

Trần Anh Hùng cho hay, khi ngỏ lời mời Juliette Binoche đóng vai Eugénie thì “cô ấy đồng ý ngay lập tức”. Bầu không khí trên trường quay giữa Binoche và Magimel (cặp đội này từng cưới nhau, có chung một cô con gái nhưng đã ly thân vào năm 2003) là “đáng ngạc nhiên”, theo tiết lộ của Trần Anh Hùng. “Khi tôi nói Binoche rằng tôi muốn Benoit tham gia bộ phim, ban đầu cô ấy hơi lo lắng. Nhưng sau đó cô ấy thích thú với ý tưởng này và kết quả là họ có quan hệ rất tốt trên trường quay”.

Trần Anh Hùng kể chuyện hậu trường Muôn vị nhân gian rất thú vị: “Có một cảnh Binoche hôn Benoit và đó là cảnh không có trong kịch bản. Nhưng cô ấy đã hôn anh. Benoit chạy tới sau khi tôi nói “cắt” và hỏi tôi có bảo Juliette hôn anh ấy không. Tôi đảm bảo với anh ấy rằng tôi đã không làm vậy. Nhưng đó là một cảnh đẹp nên ở cảnh tiếp theo, tôi bảo Benoit hãy diễn với suy nghĩ rằng Binoche sẽ hôn anh ấy. Benoit cũng nói điều gì đó ở cảnh cuối cùng mà lời thoại vốn không có trong kịch bản. Tôi hỏi tại sao, vì đó không phải là điều tôi muốn nói, và Binoche thừa nhận rằng: “Tôi vừa bị lạc trong ánh mắt Binoche nên đã nói điều đó”.

“Tôi luôn muốn làm một bộ phim về ẩm thực. Nấu ăn là một hình thức nghệ thuật. Tôi cũng muốn làm một bộ phim về tình yêu giữa một cặp đôi vào mùa thu của cuộc đời họ. Tôi hy vọng các bạn không xem phim khi bụng đói” - Đạo diễn TRẦN ANH HÙNG cho biết.

Hồi ức về căn bếp và món ăn mẹ nấu

Ngoài mối tương tác chậm rãi mà sâu sắc giữa hai nhân vật chính, Muôn vị nhân gian còn gây xuýt xoa bởi máy quay thường đặc tả cận cảnh việc nấu ăn trong gian bếp và dọn thức ăn lên bàn tiệc. Màu sắc, ánh sáng, những vật liệu sinh động, ánh lửa bập bùng trong bếp, khói bốc lên từ nồi… hết thảy đều gây ấn tượng duy mỹ thông qua ống kính của nhà quay phim Jonathan Ricquebourg. Đặc biệt là cảnh phim cuối cùng với máy quay cố định vị trí rồi xoay liên tục 360 độ trong không gian bếp. Ánh sáng thay đổi thể hiện thời gian trôi đi rồi dừng lại với cặp đôi diễn viên chính chia sẻ vài chiêm nghiệm đắt giá về mối quan hệ của họ.

Đạo diễn Trần Anh Hùng cho biết, ông muốn tránh việc chỉ quay những hình ảnh đẹp trong phim. “Tôi muốn ghi lại cảnh đầu bếp đang nấu ăn như một hoạt động nghệ thuật. Tôi muốn cho thấy mọi người đang làm việc say mê, thể hiện các chuyển động và cử chỉ của họ, cũng như nguyên liệu họ đang nấu ở tất cả các hình dạng khác nhau. Chúng tôi phải tạo ra sự chuyển động hài hòa khi các nhân vật di chuyển (trong gian bếp)”.

Đạo diễn Trần Anh Hùng và Trần Nữ Yên Khê tại Việt Nam tháng 3-2024.

Trần Anh Hùng gây xúc động khi tiết lộ ông đã nhớ đến “căn bếp của mẹ tôi” khi làm phim. Lớn lên trong một gia đình thuộc tầng lớp lao động, Anh Hùng ấn tượng nhất là “vẻ đẹp của nhà bếp”. Ông nói: “Tôi yêu nhà bếp. Tôi có kỷ niệm mẹ tôi nấu ăn cho tôi. Mẹ tôi sẽ đi chợ mua đủ loại trái cây và rau quả, và chúng tôi sẽ đốt lửa. Tôi nghĩ “gu” thẩm mỹ của tôi đến từ căn bếp của mẹ tôi”.

Đạo diễn gốc Việt lý giải nguồn gốc niềm đam mê nấu nướng của ông, vốn từng được thể hiện qua bộ phim Mùi đu đủ xanh từ 31 năm trước. Trần Anh Hùng bày tỏ: “Thực phẩm là một phần của vòng quay sự sống và cái chết. Trong Muôn vị nhân gian, tôi cố gắng đánh thức năm giác quan của khán giả. Những cử chỉ, cách các diễn viên di chuyển, cách họ truyền tải lời thoại đều truyền tải hương thơm nhà bếp. Điều quan trọng nhất khi làm phim là truyền tải được sự sống động của cuộc sống này để khán giả có thể cảm nhận được”.      

“Tôi học rất nhiều từ vợ mình”

Trần Anh Hùng không quên ca ngợi vợ mình là Trần Nữ Yên Khê, người đảm nhiệm vai trò chỉ đạo nghệ thuật và thiết kế trang phục cho Muôn vị nhân gian. Yên Khê từng diễn xuất trong các bộ phim trước đây của chồng, bao gồm: Mùi đu đủ xanh, Xích lô và Mùa hè chiều thẳng đứng. Đạo diễn nói: “Vợ tôi là một người quan sát tuyệt vời. Cô ấy có thể nhìn vào màn hình và ngay lập tức biết liệu màu sắc có sai hay không. Cô ấy có thể đưa ra quyết định rất nhanh chóng và đó là một bản năng đầy giá trị”.

Khi được hỏi mối quan hệ đã thay đổi như thế nào sau nhiều năm tháng làm việc cùng nhau, Trần Anh Hùng thừa nhận: “Tất nhiên là nó đã phát triển theo năm tháng. Tôi đã học được nhiều điều từ Yên Khê nên luôn lắng nghe cô và trưởng thành từ đó”. Khi Muôn vị nhân gian kết thúc, dòng chữ đề tặng “Gửi Yên Khê” hiện lên như cách mà Trần Anh Hùng tri ân những đóng góp của vợ mình, không chỉ ở riêng bộ phim mới nhất này mà còn trong suốt chiều dài sự nghiệp của ông.

Long Khánh