Lan tỏa sức trẻ sáng tạo

Thời gian qua, phong trào Tuổi trẻ sáng tạo đã lan tỏa rộng khắp trong đoàn viên, thanh niên cả nước, góp phần khơi dậy và thúc đẩy tinh thần sáng tạo của thanh thiếu nhi, là động lực quan trọng nhằm hiện thực hóa mục tiêu, khát vọng xây dựng một Việt Nam hùng cường.

Thời gian qua, phong trào Tuổi trẻ sáng tạo đã lan tỏa rộng khắp trong đoàn viên, thanh niên cả nước, góp phần khơi dậy và thúc đẩy tinh thần sáng tạo của thanh thiếu nhi, là động lực quan trọng nhằm hiện thực hóa mục tiêu, khát vọng xây dựng một Việt Nam hùng cường.

Phó chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thị Hoàng trao giải cho các tác giả/nhóm tác giả đoạt giải các hội thi, cuộc thi về khoa học - kỹ thuật năm 2022. Ảnh: N.Hạ

Tại Đồng Nai, tuổi trẻ đã trở thành những hạt nhân sáng tạo trong nhiều lĩnh vực, từ lao động, học tập cho đến nghiên cứu khoa học… Qua đó, khẳng định sức trẻ và năng lực sáng tạo là không có biên độ, giới hạn.

* “Keywork” liên kết ngành nghề

Tốt nghiệp Trường đại học Y dược TP.HCM, anh Trần Hữu Hiệp đã có 7 năm gắn bó với Khoa Dược, Trường đại học Lạc Hồng. Là giảng viên trẻ, bên cạnh dành thời gian nghiên cứu, đầu tư nâng cao chất lượng các bài giảng, anh Hiệp còn nỗ lực sáng tạo, tìm tòi các giải pháp để hỗ trợ sinh viên trong quá trình học tập. Mới đây, giải pháp Xây dựng bộ từ vựng tiếng Anh đặc trưng và phổ biến trong lĩnh vực thông tin thuốc với các bệnh không nhiễm của anh và đồng nghiệp đã đoạt giải nhất Hội thi Sáng tạo Kỹ thuật tỉnh Đồng Nai năm 2022.

Theo anh Hiệp, ngoại ngữ đóng vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực của xã hội hiện đại. Có nghiên cứu cho rằng hơn 90% dữ liệu khoa học hiện nay được biên soạn bằng tiếng Anh. Trong khi đó, năng lực ngoại ngữ trong học tập, nghiên cứu và phát triển nghề nghiệp là một trong những năng lực quan trọng của dược sĩ. Tuy nhiên, việc giảng dạy và học tiếng Anh chuyên ngành trong thông tin thuốc gặp nhiều rào cản khác nhau, trong đó có vấn đề từ vựng. Từ đó anh đã nghiên cứu giải pháp trên để giúp người dùng dễ dàng chọn lọc các từ thông dụng trong thực tế, đồng thời những giảng viên như anh có thể áp dụng vào giảng dạy đạt hiệu quả cao hơn.

“Ngoại ngữ là công cụ tiếp cận vốn kiến thức mới, rất cần thiết cho sinh viên cũng như những người trẻ trong học tập, lao động trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay. Giữa các ngành cũng cần có sự liên kết để hướng đến giáo dục toàn diện. Là giảng viên trẻ, tôi thường dành thời gian để nghiên cứu, học hỏi các chuyên ngành khác như ngoại ngữ, công nghệ thông tin để phát triển bản thân và sáng tạo hơn trong chuyên môn. Có thể nói, liên kết ngành chính là “keywork” (từ khóa - PV) cho xu hướng đổi mới giáo dục” - anh Hiệp cho biết.

Cũng là những “hạt nhân” sáng tạo trong ngành giáo dục, nhóm tác giả của Trường THCS Thạnh Phú (xã Thạnh Phú, H.Vĩnh Cửu) lại cho ra đời hệ thống điều khiển và giám sát sử dụng IOT trong nông nghiệp sạch 4.0. Giải pháp được đánh giá mang lại hiệu quả kỹ thuật, kinh tế lẫn xã hội. Về kỹ thuật, sản phẩm vượt trội hơn các giải pháp cũ khi có nhiều sự kết hợp linh hoạt giữa các tính năng trong máy, sản phẩm là sự tích hợp của việc sử dụng điều khiển, điện thoại thông minh và trang web. Bên cạnh đó, sản phẩm sử dụng nguồn năng lượng sạch giúp bảo vệ môi trường, hạn chế tối đa sử dụng nhân lực…

* Những nhà sáng chế trong tương lai

Trên địa bàn tỉnh thời gian qua, nhiều sân chơi trí tuệ, sáng tạo trẻ, cuộc thi, hội thi về khoa học - công nghệ đã được tổ chức, thu hút sự tham gia hưởng ứng tích cực của nhiều thanh thiếu niên. Nhiều phong trào ươm mầm sáng tạo đã được các trường từ giáo dục mầm non đến đại học quan tâm duy trì và phát triển nhằm hình thành thói quen, ý thức và năng lực sáng tạo trong học tập của học sinh, sinh viên.

Qua 7 năm tổ chức, Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng tỉnh Đồng Nai đã tạo được sự lan tỏa, khơi dậy tiềm năng sáng tạo, giúp học sinh “học đi đôi với hành”, hình thành những phẩm chất cần thiết để trở thành nhà sáng chế trong tương lai.

Đoạt giải ba Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng toàn quốc năm 2022, giải pháp Cân điện tử thông minh hỗ trợ người khiếm thị trong kinh doanh buôn bán nhỏ của nhóm học sinh Phạm Mai Phương và Võ Ngọc Gia Hân (Trường THCS Võ Trường Toản, xã Bình Hòa, H.Vĩnh Cửu) được đánh giá cao bởi tính mới và ứng dụng thực tiễn.

Thành viên nhóm tác giả Phạm Mai Phương cho biết: “Quan sát cuộc sống đời thường, chúng em nhận thấy với khiếm khuyết về thị giác, cơ hội mưu sinh của người khiếm thị vô cùng hạn chế, khó có thể đi xin việc làm. Do đó, chúng em muốn nghiên cứu giải pháp giúp người khiếm thị giảm bớt gánh nặng, tạo cơ hội thuận lợi tham gia buôn bán nhỏ, tự tin hơn trong cuộc sống”.

Với sự hướng dẫn của cô giáo Đinh Thị Kim Anh, em Phạm Mai Phương và Võ Ngọc Gia Hân đã mày mò nguyên lý hoạt động và sáng chế Cân điện tử thông minh hỗ trợ người khiếm thị. Với giải pháp này, người mua hàng lựa chọn hàng hóa, đặt hàng hóa lên đĩa cân. Cân ghi nhận khối lượng hàng hóa, tính ra tiền theo đơn giá đã quy định, đọc khối lượng, giá tiền của hàng hóa cho cả người mua lẫn người bán đều nghe được. Do cân hoạt động dựa trên thay đổi điện trở gắn trong bộ cảm biến cân nặng nên khi đặt vật lên cân thì điện trở thay đổi. Người bán hàng nhấn phím “G” nghe lại cân nặng, bấm phím “$” để nghe lại tiền hàng.

Theo Võ Ngọc Gia Hân, điểm mới của giải pháp này chính là cân nhỏ gọn, có bàn phím chữ nổi hỗ trợ người khiếm thị tự sử dụng dễ dàng. Cân dùng nguồn điện trực tiếp và pin dự phòng giúp người khiếm thị có thể linh hoạt sử dụng trong nhiều tình huống khác nhau. Ngoài ra, cân tự động đọc, báo chính xác khối lượng và tính toán được giá trị của từng loại hàng hóa đã được lập trình sẵn, có thể tính tổng tiền sau khi mua nhiều hàng hóa cùng một lúc.

Nhóm tác giả mong muốn giải pháp của mình được thử nghiệm và áp dụng thực tế để góp phần giúp người khiếm thị có thêm cơ hội việc làm, cải thiện thu nhập. Cân còn giúp người khiếm thị với vai trò người mua hàng sẽ tự tin hơn khi biết rõ giá trị các món hàng mà mình đang mua.

* Lan tỏa những sân chơi sáng tạo

Một trong những yếu tố để có được những giải pháp sáng tạo hữu ích, gắn lý thuyết với thực tiễn như vậy là môi trường học tập năng động, sự khuyến khích của Ban giám hiệu, thầy cô nhà trường. Là trường huyện nhưng Trường THCS Võ Trường Toản lại có phong trào sáng tạo khoa học kỹ thuật, tổ chức các hoạt động trải nghiệm giáo dục STEM (phương thức giáo dục tích hợp theo cách tiếp cận liên môn và thông qua thực hành, ứng dụng) nổi bật của tỉnh.

Thầy giáo Đinh Công Sơn, Hiệu trưởng Trường THCS Võ Trường Toản cho biết, để khuyến khích phong trào sáng tạo trong học sinh, ngay từ đầu mỗi năm học mới, nhà trường đều phát động, triển khai cuộc thi sáng tạo cấp trường trong toàn thể học sinh. Quá trình các em tham gia đề xuất, nghiên cứu các giải pháp đều có sự đồng hành, hướng dẫn của các giáo viên giỏi của môn khoa học tự nhiên, công nghệ thông tin. Trong đó vai trò của giáo viên là định hướng đề tài, tháo gỡ những khúc mắc của học sinh và không can thiệp sâu, chủ yếu là khơi gợi cảm hứng sáng tạo để học sinh chủ động giải quyết vấn đề.

“Trong quá trình thực hiện các giải pháp sáng tạo, ban giám hiệu nhà trường chủ trương tạo điều kiện tối đa cho học sinh - giáo viên. Theo đó, nhà trường hỗ trợ kinh phí cho tác giả/ nhóm tác giả thực hiện giải pháp; đối với các giải pháp đoạt giải cao cấp tỉnh ngoài nhận giải thưởng từ Ban tổ chức thì nhà trường còn tổ chức tuyên dương, trao “giải thưởng nóng” có giá trị tương đương nhằm kịp thời động viên, khen thưởng để có thể lan tỏa tinh thần thi đua, nỗ lực sáng tạo đến đông đảo học sinh trong toàn trường”- thầy Đinh Công Sơn cho hay.

Phát biểu tại lễ trao giải các hội thi, cuộc thi về khoa học - kỹ thuật năm 2022 vào tháng 12-2022, Phó chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thị Hoàng cho rằng, số lượng các giải pháp tăng lên từng năm cho thấy sự lan tỏa của phong trào, khơi gợi được tư duy sáng tạo, đổi mới, nhất là trong giới trẻ. Nhiều giải pháp của các trường học, doanh nghiệp, cá nhân có tính mới, tính sáng tạo, mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội cao. Tuy nhiên, hiện một số sở, ngành, đơn vị chưa thật sự quan tâm đến đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học công nghệ, các doanh nghiệp có nhiều sáng kiến, cải tiến kỹ thuật song chưa có nhiều đơn vị tham gia các cuộc thi.

Để phong trào sáng tạo khoa học kỹ thuật ngày càng được quan tâm, mang lại hiệu quả thiết thực, Phó chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thị Hoàng đề nghị các cấp ủy Đảng, chính quyền, cơ quan, đơn vị, nhất là người đứng đầu phải thực sự quan tâm đến hoạt động sáng tạo khoa học công nghệ; lan tỏa các phong trào, hội thi, cuộc thi sáng tạo kỹ thuật nhằm góp phần thực hiện tốt các chủ trương, chính sách của Đảng, nhà nước về phát triển khoa học công nghệ, tiếp cận nhanh với cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Đặc biệt ngành giáo dục cần đẩy mạnh phong trào thi đua học tập, sáng tạo, tạo điều kiện cho học sinh, sinh viên phát huy trí tuệ, năng lực, tích cực nghiên cứu, đề xuất nhiều giải pháp, sáng kiến có giá trị trong đời sống.

Lâm Viên - Nhật Hạ