Chưa bao giờ thị trường tài chính lại phát sinh nhiều hình thức huy động vốn lẫn cho vay đa dạng và khó kiểm soát như hiện nay. Điều này đặt các cơ quan quản lý vào một tình thế khó khăn khi các quy định, hành lang pháp lý cho những dịch vụ "nhạy cảm" như cho vay có vẻ như không theo kịp thực tế.
Chưa bao giờ thị trường tài chính lại phát sinh nhiều hình thức huy động vốn lẫn cho vay đa dạng và khó kiểm soát như hiện nay. Điều này đặt các cơ quan quản lý vào một tình thế khó khăn khi các quy định, hành lang pháp lý cho những dịch vụ “nhạy cảm” như cho vay có vẻ như không theo kịp thực tế. Trong đó có hoạt động cho vay ngang hàng (P2P - Peer to Peer Lending). Hoạt động này đang bị nhiều tổ chức, cá nhân lợi dụng để cho vay với lãi suất rất cao trên nền tảng các ứng dụng công nghệ, nhiều trường hợp đã biến tướng thành hoạt động “tín dụng đen”.
P2P Lending là một phương thức tài trợ nợ cho phép các cá nhân vay và cho vay mà không cần sử dụng một tổ chức tài chính chính thức làm trung gian (các ngân hàng và các tổ chức tín dụng hợp pháp). Cho vay ngang hàng loại bỏ người trung gian ra khỏi quy trình, nhưng nó cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn so với các kịch bản cho vay chung chung.
Thực tế đã xuất hiện nhiều cá nhân, tổ chức lợi dụng môi trường internet và những ứng dụng công nghệ cao để hoạt động cho vay nặng lãi hoặc “tín dụng đen” trá hình. Đơn cử, họ cũng tạo ứng dụng (app)/website cho vay online, quảng cáo sai lệch là P2P Lending nhưng thực chất là tự cung cấp tiền ra cho vay rồi tự đứng ra thu phí và thu lãi suất. Điều này vi phạm quy định về điều kiện kinh doanh của Luật Các tổ chức tín dụng.
Ngân hàng Nhà nước hiện chưa đưa ra các quy định quản lý cụ thể nào cho hoạt động này, song từng có công văn cảnh báo về hoạt động P2P, trong đó nêu rõ P2P hiện không phải là hoạt động tín dụng được bảo hiểm rủi ro. Ngoài ra, còn có các nguy cơ như người dùng có thể bị đánh cắp thông tin nhân thân, thông tin tín dụng cá nhân và đặc biệt một số đối tượng có thể lợi dụng P2P để cho vay nặng lãi, hoạt động “tín dụng đen” chuyên nghiệp.
Xét về góc độ người vay tiền, việc một cá nhân hay tổ chức nào cho vay quá dễ dãi thì đương nhiên cần hiểu rằng đi kèm với sự dễ dãi đó là những rủi ro và nguy hiểm, bởi không ai “thừa tiền” để cho vay lãi suất thấp mà không đòi hỏi những điều kiện đi kèm khắt khe bởi “đồng tiền liền khúc ruột”.
Trong kinh tế học có cụm từ đã trở thành thành ngữ phổ biến “không có bữa trưa nào miễn phí”, nghĩa là không ai tự dưng mang đến những lợi ích hay cơ hội cho người khác mà không đòi hỏi điều kiện gì đáp lại. Điều này đặc biệt đúng với hoạt động vay và cho vay: điều kiện vay khó thì lãi suất thấp và điều kiện vay càng dễ dãi thì lãi suất càng cao, và trong rất nhiều trường lợp, “lãi suất cao” không chỉ trả bằng tiền mà còn phải trả bằng những hình thức khác khắc nghiệt hơn nhiều.
Kim Ngân
