Nếu sống đến hôm nay, có lẽ Wallace Hume Carothers - nhà phát minh người Mỹ được ghi nhận là người đầu tiên chế tạo ra ny-lông - không ngờ rằng phát minh của ông lại phổ biến và làm thay đổi thế giới nhiều đến thế trong hơn 80 năm qua.
Nếu sống đến hôm nay, có lẽ Wallace Hume Carothers - nhà phát minh người Mỹ được ghi nhận là người đầu tiên chế tạo ra ny-lông - không ngờ rằng phát minh của ông lại phổ biến và làm thay đổi thế giới nhiều đến thế trong hơn 80 năm qua. Không thể phủ nhận ny-lông có mặt trong rất nhiều ngành sản xuất dưới nhiều dạng khác nhau và đến tay người tiêu dùng dưới hàng trăm ngàn hình thức sản phẩm, góp phần làm cuộc sống hiện đại và tiện nghi hơn.
Song, sự lạm dụng ny-lông và các hợp chất của nó đang dần dần mang hình hài của một thảm họa, một “tai họa” cho môi trường sống ở một khía cạnh nào đó.
Theo Wikipedia tiếng Việt, ny-lông là một hợp chất cao phân tử - một loại chất dẻo với những phân tử nặng, siêu dài hợp thành bởi những thành tố nguyên tử tuần hoàn liên tục. Ny-lông không chịu sự tác động phân hủy từ môi trường sống bình thường như các chất khác, chính vì vậy được ứng dụng khắp các ngành nghề từ may mặc, vận tải đến thực phẩm, dược phẩm, từ nông nghiệp đến công nghiệp nặng, từ chế tạo máy bay đến đồ dùng bếp núc... Và cũng chính vì thế, để phân hủy dù chỉ 1 chiếc bịch ny-lông mỏng manh đựng… vài trái ớt, cần một khoảng thời gian từ 500 - 1 ngàn năm.
Bỏ ra chút thời giờ rảnh rỗi và tự thống kê số bịch ny-lông, hộp nhựa, ly chén nhựa dùng 1 lần rồi vứt đi trong ngày, có lẽ không ít người sẽ giật mình. Cái giật mình đó không chỉ bởi số lượng mà còn bởi tốc độ tăng trưởng số lượng đồ ny-lông và nhựa mà một người có thể dùng hiện nay. Mua hộp cơm, ly cà phê, ly trà sữa… thậm chí vài tép hành lá hay mấy trái ớt, người bán sẵn sàng cung cấp miễn phí bịch ny-lông, ly nhựa, bởi giá thành quá rẻ. Giá mua sỉ 1kg bịch ny-lông chỉ khoảng 40-50 ngàn đồng là có hàng trăm chiếc được sử dụng và phân phát vô tội vạ. Một bà nội trợ đi chợ mỗi ngày có thể dùng đến 5-10 chiếc bịch ny-lông là chuyện bình thường, nền công nghiệp thức ăn nhanh cũng đang góp phần làm tăng trưởng chóng mặt số lượng bịch ny-lông và các hợp chất nhựa khó tái chế.
Tình trạng quá tải rác thải từ ny-lông và nhựa hiện nay đã báo động đến mức nhiều quốc gia quyết định đánh thuế bịch
ny-lông, bên cạnh các biện pháp thúc đẩy sự thay đổi nhận thức của người dân và hạn chế dùng ny-lông và nhựa, thay vào đó sử dụng các hợp chất có thể tái chế hoặc túi sử dụng nhiều lần. Như vậy, để làm thay đổi thế giới, rõ ràng là phải bắt nguồn từ hành vi nhỏ của mỗi người. Ở góc độ cá nhân, có thể có nhiều giải pháp thay đổi: dùng túi, giỏ có thể sử dụng nhiều lần trong mua sắm, dùng ly cốc riêng để mua trà, cà phê mang đi thay vì sử dụng ly nhựa dùng 1 lần, dùng hộp đựng thực phẩm riêng thay vì sử dụng hộp nhựa đựng đồ ăn vô tội vạ… Với doanh nghiệp và các cửa hàng, cần cân nhắc đầu tư bao bì, ly, túi giấy thay cho nhựa và ny-lông hoặc các hợp chất có thể tự phân hủy ngoài môi trường như một trách nhiệm với xã hội và cộng đồng. Với các quốc gia, đó là tầm nhìn và chính sách, để hạn chế và thay đổi thói quen sử dụng ny-lông, nhựa vô tội vạ và khuyến khích thói quen tiêu dùng, sinh hoạt có lợi cho môi trường, cần chiến lược và đường đi nước bước rõ ràng.
Chủ đề của Ngày Môi trường thế giới năm 2018 là giải quyết ô nhiễm nhựa và ny-lông, cũng là một lời nhắc nhở chính đáng để mỗi người dân tự nhận thức và bắt đầu thay đổi từ những hành vi nhỏ nhất, bởi câu chuyện cứu môi trường sống rõ ràng là trách nhiệm của mỗi con người sinh sống trên trái đất chứ không phải chỉ của riêng một chính phủ hay quốc gia nào.
VI LÂM
