Hãy lắng nghe trẻ em

Trẻ em ngày nay sướng hay khổ hơn so với các thế hệ trước đây?

Trẻ em ngày nay sướng hay khổ hơn so với các thế hệ trước đây?

Câu trả lời chắc chắn là trẻ em hiện nay ngày một sướng hơn, tốt hơn về mọi mặt. Trước hết, các em lớn lên trong hòa bình, không còn phải sống phập phồng bởi chiến tranh. Đời sống kinh tế ngày càng phát triển nên đa phần trẻ em, nhất là trẻ em ở thành thị, không còn cảnh đói ăn thiếu mặc, thậm chí chuyển từ ăn no, mặc ấm sang ăn ngon, mặc đẹp.

Các gia đình ngày nay do ít con nên sự quan tâm chăm sóc, nuôi dưỡng cũng chu đáo hơn. Trẻ em hiện nay cũng sớm được tiếp cận với tri thức, thành tựu khoa học - kỹ thuật.

Việt Nam là nước đầu tiên ở châu Á và là nước thứ 2 trên thế giới phê chuẩn Công ước về Quyền trẻ em của Liên hợp quốc vào ngày 20-2-1990. Từ đó đến nay mặc dù còn nhiều khó khăn, nhưng Việt Nam đã đạt nhiều tiến bộ trong việc đưa tinh thần và nội dung của Công ước vào chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và luật pháp quốc gia.

Mới nhất, Luật Trẻ em được Quốc hội thông qua vào năm 2016 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1-6-2017 có nhiều điểm mới tiến bộ về quyền lợi của trẻ em so với Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em trước đó.

Việc thực hiện Quyền trẻ em có tiến bộ, nhưng đã đúng mức chưa?

Không nói đến nhóm trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt (bị ngược đãi, buôn bán, bắt cóc, lao động sớm, tai nạn thương tích…), chỉ nói riêng đến nhóm trẻ em bình thường thì việc thực hiện Quyền trẻ em vẫn còn nhiều hạn chế so với các quyền khác.

Trong 4 nhóm quyền cơ bản của trẻ em (quyền sống còn, quyền phát triển, quyền được bảo vệ và quyền tham gia), thì quyền được tham gia quy định trẻ em được tự do bày tỏ quan điểm và ý kiến về những vấn đề có liên quan đến cuộc sống của mình, từ quá trình xây dựng pháp luật, chính sách cho đến kế hoạch về sự phát triển của trẻ em.

Thế nhưng trong thực tế, “người lớn” có khi nào đã lắng nghe? Điều 44 của Luật Trẻ em quy định: “Chương trình, nội dung giáo dục phải phù hợp với từng độ tuổi, từng nhóm đối tượng trẻ em, bảo đảm chất lượng, đáp ứng yêu cầu phát triển toàn diện và yêu cầu hội nhập; chú trọng giáo dục truyền thống lịch sử, văn hóa dân tộc và phát triển nhân cách, kỹ năng sống, tài năng, năng khiếu của trẻ em”.

Thế nhưng từ xưa đến nay khi soạn thảo chương trình học, Bộ GD-ĐT đã có khi nào tham khảo ý kiến học sinh? Bao nhiêu năm qua, chương trình học phổ thông càng ngày càng quá tải, càng cải cách càng nặng nề khiến trẻ em càng ngày càng chỉ biết cắm đầu vào học hành, không có thời gian giải trí, trôi mất cả tuổi thơ, thiếu thực tế sống và phát triển như “gà công nghiệp”.

Trong 10 quyền cơ bản của Quyền trẻ em có quyền được phát biểu, được lắng nghe, nhưng bao lời than vãn, kêu ca của trẻ em về chương trình học quá tải có bao giờ được lắng nghe một cách nghiêm túc?

Từ thực tế trên cho thấy, lâu nay ở nước ta việc thực hiện Quyền trẻ em thực chất vẫn mang tính một chiều, nghĩa là “người lớn” ban phát xuống điều gì thì trẻ em “được” điều đó một cách thụ động, “cho gì hưởng nấy”. Điều này đi ngược lại với tinh thần của Công ước về Quyền trẻ em. Đã đến lúc người lớn hãy lắng nghe trẻ em, thực sự tôn trọng trẻ em, từ đó mang đến quyền lợi tốt nhất cho trẻ em bằng tình yêu thương và trách nhiệm cao nhất.

HÀ LAM