Từ hai phím chữ F và J

Không biết tự bao giờ, trên bàn phím máy tính, chữ F và chữ J phải có cái gờ nổi. Trên các dòng máy điện thoại không cảm ứng, phím số 5 cũng được yêu cầu thiết kế tương tự. Cái gờ nổi ấy là một quy ước quốc tế bất thành văn, như một dấu hiệu trợ giúp người khiếm thị khi sử dụng máy tính, điện thoại.

Bên cạnh các quyền cơ bản bình đẳng như những công dân khác, người khiếm thị nói riêng, người khuyết tật nói chung có những quyền đặc thù đã được Công ước về quyền của người khuyết tật được Ðại hội đồng Liên hợp quốc thông qua tại kỳ họp thứ 61 vào tháng 12-2006 xác định. Và ở Việt Nam, từ rất lâu những quyền đặc thù của người khuyết tật cũng đã được luật hóa trong Pháp lệnh về người tàn tật (1998) và trong Luật Người khuyết tật (2011).

Nhưng cho đến nay, không phải ai trong chúng ta cũng nhận thức đầy đủ rằng người khuyết tật phải được hưởng những quyền đặc thù, như: được tạo điều kiện hỗ trợ trong việc tiếp cận các công trình công cộng, phương tiện giao thông công cộng, công nghệ thông tin, văn hóa, giải trí...

Công bằng mà nói, những năm qua ở Đồng Nai, người khuyết tật được tạo nhiều cơ hội để hòa nhập, được giúp đỡ để tiếp cận các dịch vụ, hỗ trợ chuyên biệt, phát hiện và xử lý các dạng tật thường gặp nhất. Ví dụ, tổ chức đưa người khuyết tật, chủ yếu là người bị câm, điếc của 4 huyện: Trảng Bom, Long Thành, Cẩm Mỹ và Xuân Lộc đi tìm hiểu cơ hội việc làm tại các doanh nghiệp. Nhiều công ty có vốn đầu tư nước ngoài trên địa bàn tỉnh lâu nay vẫn thường xuyên tiếp nhận người khuyết tật còn khả năng lao động. Trong đó, Công ty Pousung Việt Nam tiếp nhận trên 300 người, Công ty Sanlim Furniture 20 người, Công ty Unipax trên 30 người...

Dự án việc làm và an sinh xã hội cho người khuyết tật do Sở Lao động - thương binh và xã hội phối hợp với Tổ chức Handicap International triển khai trên địa bàn tỉnh từ tháng 6-2011 ở 18 xã thuộc 3 huyện Long Thành, Cẩm Mỹ và Trảng Bom cũng góp phần hỗ trợ người khuyết tật còn khả năng lao động dưới các hình thức, như: định hướng nghề nghiệp, hỗ trợ học nghề, giới thiệu việc làm, giúp người khuyết tật khởi nghiệp sản xuất - kinh doanh. Theo dự án này, đã có 208 người khuyết tật được hỗ trợ vốn khởi nghiệp dùng vào việc phát triển chăn nuôi bò, heo, gà và buôn bán nhỏ, trong đó có 198 đối tượng nhận vốn không hoàn lại với số tiền gần 1,5 tỷ đồng và 10 đối tượng được nhận vốn vay hoàn lại là 140 triệu đồng.

Nhiều dự án khác trong tỉnh cũng đã tổ chức các hình thức hỗ trợ khác, như: trao học bổng, xe đạp, dụng cụ học tập; triển khai mô hình từ trường học đến nơi làm việc để dạy nghề, kết nối việc làm cho thanh thiếu niên khuyết tật. Một đơn vị nhỏ như Trung tâm tâm lý học ứng dụng Sông Phố (TP.Biên Hòa) cũng góp phần vào bức tranh hỗ trợ người khuyết tật chung trong tỉnh bằng dự án triển khai can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ, chậm phát triển trí tuệ, tập huấn cho phụ huynh, giáo viên mầm non về vấn đề trên…

Những nỗ lực như vậy rất nhiều.

Tuy nhiên, so với yêu cầu, quyền được trợ giúp của người khuyết tật ở Đồng Nai vẫn còn hạn chế. Hệ thống giao thông công cộng của chúng ta chưa hoàn thiện và người khuyết tật vận động trên địa bàn tỉnh vẫn chưa thực sự được hỗ trợ về đi lại (ví dụ hệ thống nâng xe lăn, ghế dành riêng trên xe buýt, sân ga). Nhiều công trình công cộng của chúng ta hiện nay chưa hỗ trợ người khuyết tật, chưa phù hợp với các quy chuẩn quốc tế dành cho đối tượng này, kể cả các cơ quan hành chính nhà nước, bệnh viện, trường học...

Tất nhiên, không thể một sớm một chiều chúng ta có thể giải quuyết hết những vấn đề ấy, nhưng đừng vì những khó khăn mà chúng ta được phép lẩn tránh nghĩa vụ trợ giúp người khuyết tật. Bởi, người khuyết tật cũng là công dân và có đầy đủ quyền của mình, chúng ta không thể nhìn họ bằng cặp mắt của một nhà từ thiện. Các quyền trợ giúp đặc biệt đối với họ là quyền chính đáng đã được luật hóa.

Từ hai phím đặc biệt trên bàn phím máy tính đến các yêu cầu thực hiện những nghĩa vụ đối với người khuyết tật hôm nay ở Việt Nam còn một khoảng cách. Nhân ngày quốc tế người khuyết tật 3-12, chúng ta cùng nhìn lại thực trạng ấy để làm tốt hơn nữa công tác này trong thời gian tới, góp phần giúp cộng đồng người khuyết tật vượt qua rào cản tâm lý, trở ngại về thương tật, chiến thắng mặc cảm cá nhân… để đóng góp cho xã hội.

SAO KHUÊ