Trẻ có tội lỗi người lớn

Theo số liệu của Ban Chỉ đạo đề án "Đấu tranh phòng, chống tội phạm xâm hại trẻ em và tội phạm trong lứa tuổi vị thành niên" quốc gia, từ năm 2007-2013, bình quân mỗi năm trên địa bàn cả nước có hơn 10 ngàn vụ với hơn 15 ngàn trẻ vị thành niên vi phạm pháp luật hình sự (chiếm gần 20% tội phạm hình sự).

Theo số liệu của Ban Chỉ đạo đề án “Đấu tranh phòng, chống tội phạm xâm hại trẻ em và tội phạm trong lứa tuổi vị thành niên” quốc gia, từ năm 2007-2013, bình quân mỗi năm trên địa bàn cả nước có hơn 10 ngàn vụ với hơn 15 ngàn trẻ vị thành niên vi phạm pháp luật hình sự (chiếm gần 20% tội phạm hình sự).

Tại Đồng Nai, trong cuộc hội thảo khoa học về tình trạng trẻ vị thành niên vi phạm pháp luật được tổ chức ở Trường giáo dưỡng số 4 (huyện Long Thành, thuộc Bộ Công an) vào tháng 5-2014, Thượng tá Nguyễn Thái Học, Phó trưởng phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự xã hội Công an tỉnh, cho biết từ năm 2009 đến nay, tổng số các loại tội danh liên quan đến trẻ vị thành niên trên địa bàn tỉnh là gần 1,6 ngàn vụ với hơn 2.249 đối tượng, chiếm gần 19% các vụ phạm pháp hình sự đã xảy ra ở Đồng Nai.

Số liệu thống kê của cơ quan công an cho thấy, tội phạm do trẻ vị thành niên gây ra có thể là những vụ trộm cắp nhỏ, các hành vi đánh bạc, gây rối trật tự công cộng, đến các hành vi cố ý gây thương tích, cướp tài sản, hiếp dâm, giết người… Trong đó, tỷ lệ phạm tội nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng chiếm tỷ lệ khá cao với các tội danh, như: gây rối trật tự công cộng, cố ý gây thương tích, giết người chiếm 318 vụ và có xu hướng tăng theo từng năm. Các vụ phạm pháp này đều có sử dụng hung khí, phương thức và thủ đoạn gây án hết sức nguy hiểm, nhiều vụ rất dã man. Và điều đáng lo ngại là càng ngày số tội phạm vị thành niên càng trẻ hóa.

Lý giải nguyên nhân trẻ vị thành niên phạm tội, dưới góc độ cán bộ điều tra, trực tiếp thụ lý điều tra nhiều vụ trẻ vị thành niên phạm pháp, Thượng tá Học cho biết phần lớn đối tượng vi phạm pháp luật có hoàn cảnh gia đình “không êm ả”; việc quản lý, giáo dục con cái của nhiều phụ huynh chưa phù hợp; môi trường xã hội có nơi chưa thật sự lành mạnh, an toàn; sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội chưa chặt chẽ trong việc quản lý, giáo dục, phát hiện, ngăn chặn khi các em có biểu hiện vi phạm pháp luật...

Thạc sĩ Lê Minh Công (Hội Khoa học tâm lý giáo dục tỉnh) thì cho rằng, nguyên nhân xuất phát từ sự thiếu quan tâm dạy dỗ của gia đình, vì sự không làm gương của cha mẹ mà cuộc sống của trẻ vị thành niên đã thiếu một trật tự căn bản, từ đó đánh mất niềm tin vào người lớn. Khi có mâu thuẫn, các em thường ứng xử manh động, bồng bột.

Cũng có ý kiến cho rằng, trẻ vị thành niên vi phạm pháp luật do nhận thức hạn chế, dẫn đến hành động sai trái. Nhiều em do hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, phải sớm vào đời kiếm sống bằng mọi cách, nên dễ bị cám dỗ, thậm chí tham gia các băng nhóm tội phạm… Bên cạnh đó, hệ thống pháp luật chưa đồng bộ, chưa sát với thực tế hiện nay cũng gây khó khăn cho việc thực thi pháp luật, dẫn đến hiệu quả, hiệu lực phòng chống tội phạm chưa cao, chưa đủ sức răn đe, phòng ngừa chung cho xã hội.

Để kiềm chế bớt con số trẻ vị thành niên phạm pháp nhiều như hiện nay, qua đó đảm bảo thế hệ tương lai của đất nước phát triển toàn diện, từ lâu đã có nhiều nhà khoa học, các chuyên gia chỉ ra nguyên nhân và đề xuất giải pháp, đó chính là sự quan tâm đến việc quản lý, giáo dục con cái của các bậc phụ huynh, xây dựng môi trường giáo dục thân thiện, môi trường xã hội lành mạnh để trẻ có điều kiện hoàn thiện nhân cách của mình. Trong đó, mối quan hệ gia đình - nhà trường - xã hội cần được quan tâm chặt chẽ và thường xuyên hơn nữa.

Đặc biệt, cùng với việc điều chỉnh hệ thống pháp luật để đấu tranh, ngăn chặn có hiệu quả tội phạm vị thành niên…, thiết nghĩ ngành giáo dục cần phải thực sự quan tâm, đặt rõ trách nhiệm trong đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục trong việc dạy chữ và dạy người trước sự suy thoái đạo đức xã hội hiện nay.                         

PHẠM MAI