Không bỏ hết trứng vào một giỏ

Một trong những bài viết mà nhiều bạn trẻ quan tâm đến kinh tế gần đây thường chia sẻ với nhau trên mạng internet là câu chuyện về một doanh nhân Việt Nam kể lại khi lần đầu tiên đến thăm Davao - một thành phố miền Nam Philippines, cách thủ đô Manila 2 giờ bay. Davao là thủ phủ trồng chuối và dứa xuất khẩu của Philippines, hai mặt hàng mà quốc gia Đông Nam Á nhỏ bé này đang dẫn đầu thế giới.

Một trong những bài viết mà nhiều bạn trẻ quan tâm đến kinh tế gần đây thường chia sẻ với nhau trên mạng internet là câu chuyện về một doanh nhân Việt Nam kể lại khi lần đầu tiên đến thăm Davao - một thành phố miền Nam Philippines, cách thủ đô Manila 2 giờ bay. Davao là thủ phủ trồng chuối và dứa xuất khẩu của Philippines, hai mặt hàng mà quốc gia Đông Nam Á nhỏ bé này đang dẫn đầu thế giới.

Trước đây, Davao cũng như nhiều nơi khác của Philippines xuất khẩu khá lớn nông sản cho Trung Quốc, bởi đây là quốc gia chịu mua nông sản với chất lượng thấp, hình thức kém mà không đòi hỏi những tiêu chí gắt gao về chất lượng hay quy trình sản xuất như Hoa Kỳ, châu Âu hay Nhật Bản. Nhưng khi Philippines làm “mích lòng” Trung Quốc trên biển Đông, cánh cửa giao thương hẹp lại, nhiều nông dân Philippines điêu đứng. Tuy nhiên, sau giai đoạn khó khăn ban đầu họ đã quyết định tự thay đổi cách làm, không lệ thuộc nhiều vào Trung Quốc nữa. Cả một quá trình khó khăn: giống, cách làm, quy trình gieo trồng, tập quán mua bán… đều thay đổi. Nhưng đầu tiên phải kể đến chính sách của nhà nước Philippines khi tổ chức sản xuất lớn, thành những vùng nông sản hàng hóa lớn, thậm chí nông dân thuê hẳn các công ty dịch vụ nông nghiệp bón phân, đào hố, phun thuốc… bằng máy móc, trực thăng để có chất lượng “10 trái như 1”. Và Philippines ngày nay đã trở thành đối tác xuất khẩu đáng tin cậy của những thị trường khó tính nhất, thoát khỏi sự lệ thuộc vào thị trường Trung Quốc.

Câu chuyện này cũng từng được chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan kể lại trong những lần gặp gỡ cộng đồng doanh nghiệp như một ví dụ gần gũi, tương đồng. Bà Lan nói, hiện nay Việt Nam đang xuất khẩu 30% trái cây sang Trung Quốc, và rõ ràng bất lợi thuộc về mình. Doanh nghiệp Việt nên học cách như của Philippines, phải biết chủ động để có thể phát triển được các thị trường khác, và nếu các thị trường khác khó tính hơn, thì phải nâng cấp sản phẩm của mình lên, rồi sẽ bán được với điều kiện có lợi hơn dù trước mắt có một số khó khăn. 

Trở lại câu chuyện của nông sản Đồng Nai nói riêng và Việt Nam nói chung, mà điển hình là trái cây, gần như lâu nay mỗi khi thị trường Trung Quốc giảm “ăn” hàng, nông dân đều điêu đứng. Nguyên do là cung cách sản xuất manh mún, nhỏ lẻ đã khiến đa phần nông dân Việt chỉ làm được những mặt hàng trồi sụt về chất lượng, hình thức. Do đó, chỉ biết xuất sang Trung Quốc mặc dù biết thị trường này giá rẻ, ít lời và đầy rủi ro.

Không chỉ bà Lan, nhiều chuyên gia kinh tế khác cũng cho rằng lúc này là lúc cần thay đổi. Nông sản Việt Nam cần tìm được nhiều khách hàng, nhiều thị trường hơn, nói nôm na, “trứng” không nên bỏ hết vào một “giỏ”, để lấy lại thế chủ động về kinh tế. Muốn vậy, phải thay đổi ngay cách làm, cách sản xuất. Hiện tại, nhiều doanh nghiệp đã bôn ba tìm cách kết nối một số thị trường mới, như: Dubai, Hàn Quốc, châu Âu, Mỹ… và nhen nhóm ý định tổ chức sản xuất lớn khi đầu ra đã sẵn sàng.

Hơn lúc nào hết, giữa lúc biển Đông vẫn đang căng thẳng, cộng đồng doanh nghiệp - nông dân Việt Nam cần thay đổi. Không phải thay đổi để làm “người khác” yếu đi, mà là để chính mình mạnh mẽ hơn trên mặt trận cốt yếu nhất, là kinh tế.

KIM NGÂN