Người tiêu dùng cả nước đang chờ đợi cuộc thanh tra toàn bộ thị trường nước mắm của Bộ Y tế, đã được cam kết sẽ diễn ra trong đầu tháng 7 này. Lần đầu tiên trong 10 năm nay, Bộ có đợt thanh tra đặc biệt dành riêng cho mặt hàng thân thiết với hàng chục triệu gia đình Việt Nam.
Người tiêu dùng cả nước đang chờ đợi cuộc thanh tra toàn bộ thị trường nước mắm của Bộ Y tế, đã được cam kết sẽ diễn ra trong đầu tháng 7 này. Lần đầu tiên trong 10 năm nay, Bộ có đợt thanh tra đặc biệt dành riêng cho mặt hàng thân thiết với hàng chục triệu gia đình Việt Nam.
Trên báo điện tử Vietnamnet, ông Đặng Văn Chính, Chánh thanh tra Bộ Y tế, cho biết sở dĩ có đợt thanh tra này do có nhiều phản ánh từ người tiêu dùng về tình trạng nhập nhèm tên gọi, nhãn mác giữa nước mắm và nước chấm, chất lượng phụ gia, nguyên liệu sử dụng trong nước chấm... Theo đó, nhiều loại nhãn là nước mắm nhưng thành phần không có cá mà chỉ có hương vị cá. Nhiều loại khác sử dụng những phụ gia không được phép, gây hoang mang cho người tiêu dùng.
Thực tế, đặc thù của thị trường nước mắm, nước chấm lâu nay là doanh nghiệp quảng cáo quá lên khá nhiều so với sự thật. Mặc dù vẫn khéo léo để không phạm luật, song rất nhiều sản phẩm được quảng cáo để hướng người tiêu dùng đến suy nghĩ nước mắm được chắt lọc từ cá biển, nguyên chất, không pha trộn phụ gia hay chất bảo quản. Báo Tuổi Trẻ dẫn lời một quan chức Bộ Y tế với nội dung băn khoăn về sự nhập nhèm trong tên gọi của sản phẩm này trên thị trường hiện nay. Theo đó, quy chuẩn Việt Nam hiện hành nêu rõ, sản phẩm được gọi là nước mắm là sản phẩm thu được từ quá trình lên men hỗn hợp cá và muối, trong thùng có nắp đậy và trong thời gian thông thường là 6 tháng. Nếu không đáp ứng đầy đủ điều kiện thì “nước mắm” mà các doanh nghiệp đang ra sức quảng cáo chỉ là “nước chấm”, bởi sản phẩm nào cũng bao gồm tinh chất cá hoặc hương cá, chất điều vị, bảo quản, tạo ngọt... Thị trường nước mắm Việt Nam hiện mỗi năm tiêu thụ trên 200 triệu lít, tuy nhiên có gần 75% trong số này là nước mắm pha chế công nghiệp hương vị mắm (nước chấm). Nước chấm công nghiệp độ đạm rất thấp, chỉ từ 5-14 độ, do đã bị pha loãng, trong khi nước mắm truyền thống có độ đạm cao và không có chất bảo quản hay phụ gia. Con số này chứng tỏ nước mắm và các loại nước chấm đã và đang là một thị trường rộng lớn khiến nhiều doanh nghiệp muốn tham gia. Khảo sát thị trường cho thấy, số lượng nhãn hiệu của mặt hàng này đang ngày càng nhiều và các sản phẩm được tiêu thụ nhiều nhất đang thuộc về các tập đoàn đa quốc gia với nhiều nhãn hiệu: Nam Ngư, Đệ Nhị, Chin Su, Knorr Phú Quốc... chủ yếu do quảng cáo hấp dẫn và giá rẻ hơn so với các nhãn hiệu trong nước khác.
Một điều đáng chú ý là trên nhãn hàng hóa dán trên sản phẩm, các thành phần luôn được công bố dưới dạng tên gọi hóa học, người tiêu dùng rất khó nhận biết và phân biệt. “Công thức” của nhiều doanh nghiệp là: sản xuất sản phẩm theo dây chuyền công nghiệp với các phụ gia pha trộn hoàn toàn không liên quan đến nước mắm chắt lọc từ cá tự nhiên và cũng khá “trung thực” trên bao bì sản phẩm bằng cách ghi tên hóa học của các chất tham gia, song lại sử dụng nội dung quảng cáo hướng đến nhận thức là nước mắm chắt lọc từ cá tự nhiên (cá hồi, cá cơm) cho người tiêu dùng.
Nhìn rộng ra, sự khôn khéo trong việc áp nội dung quảng cáo dễ gây hiểu sai, hiểu lầm với người tiêu dùng nhưng không vi phạm quy định. Hàng trăm mặt hàng khác cũng đang bị quảng cáo quá sự thật mỗi ngày mà luật chưa đủ mạnh, chưa đủ tinh vi để quản lý. Chưa bàn đến những sản phẩm gia dụng dùng để xài, chỉ nói đến các sản phẩm dùng để ăn uống vào cơ thể thôi cũng dễ dàng thấy được. Chẳng hạn, bột nêm làm từ thịt và xương, sữa tươi nguyên chất 100%, nước ngọt có DHA bổ não, thực phẩm chức năng chứa tế bào gốc hoặc collagen... Người tiêu dùng Việt Nam đã và đang mua hàng theo nhận thức quảng cáo nhiều hơn là do hiểu biết thực sự. Thiết nghĩ cơ quan quản lý nên thường xuyên rà soát, kiểm tra, công bố vi phạm nhiều hơn nữa trong lĩnh vực quảng cáo, để hạn chế bớt việc đánh tráo khái niệm và thông tin sai sự thật gây thiệt hại cho cộng đồng.
Vi Lâm
