Ngày 17-5-1916, hai nhà chí sĩ Thái Phiên và Trần Cao Vân hiên ngang bước ra pháp trường tại làng An Hòa, phía Bắc kinh thành Huế.
Ngày 17-5-1916, hai nhà chí sĩ Thái Phiên và Trần Cao Vân hiên ngang bước ra pháp trường tại làng An Hòa, phía Bắc kinh thành Huế. Từ sáng sớm, người xem đã đến đông nghịt. Giặc Pháp muốn nhân cuộc xử chém này thị uy thiên hạ, răn đe những ai còn dốc tâm chống lại chúng. Nơi xử chém có vòng rào bảo vệ, lính canh đi lại rầm rập, người xem bị đẩy ra xa để đề phòng náo loạn. Bà Nguyễn Thị Băng quấn sẵn khăn tang đứng trong đám đông dõi mắt ngóng chồng.
Để giây phút hành hình thêm căng thẳng, hai đao thủ kéo dài các thao tác quen thuộc, cứ múa đao lượn lờ, chờn vờn hòng lung lạc tinh thần của nạn nhân lẫn người xem. Chứng kiến những giây phút ấy, ai mà chẳng hãi hùng.
Khi lưỡi dao bén ngọt phập xuống: Đầu rơi, máu tuôn! Nguyễn Thị Băng kêu thét lên, từ đám đông lao ra ôm lấy chiếc đầu Thái Phiên đang loang máu trên mặt đất. Mọi người sững sờ. Đám lính canh thảng thốt. Lát sau, mấy tên lính mới được lệnh giằng người phụ nữ giật chiếc đầu lại. Hai bên giằng co khá lâu, đến lúc Nguyễn Thị Băng rã rời ngã vật ra lính mới cướp được đầu Thái Phiên đem treo giữa chợ.
Nguyễn Thị Băng ngã bệnh từ đó. Người nhà chăm sóc thuốc thang, bà cắn môi từ khước. Người ta an ủi, khuyên bà uống thuốc cho chóng khỏe, bà khóc:“Chồng tôi vì nước đầu rơi, tôi khỏe một mình để làm gì? Cứ để tôi chết theo chồng cho trọn đạo”.
Bà cương quyết nhịn ăn, nhịn uống để chết theo chồng. Thấy con gái hấp hối, bà mẹ muốn tắm gội cho con để thân xác sạch sẽ, linh hồn dễ thanh thoát. Bà Băng không chịu:“Thân thể con, đầu tóc con đã thấm máu chồng con. Xin mẹ cứ để cho con như thế để con đi gặp anh ấy.” Nguyễn Thị Băng trút hơi thở cuối cùng khi tuổi chưa tròn ba mươi. Về sau, mỗi lần nói đến khí phách Thái Phiên, người ta không quên nhắc đến khí tiết Nguyễn Thị Băng…
Có những cái chết trở thành bất tử với khí tiết trường tồn như của hiền phụ Nguyễn Thị Băng. Đó là di sản phi vật thể sau cái chết được người đời trân trọng hơn là tài sản vật thể.
Trực Tử
