Nguyễn Chích người đất Thanh Hóa, là tướng yêu của Bình Định vương Lê Lợi nhờ có nhiều biệt tài, đồng thời cũng nhờ có sự trợ giúp đắc lực của người vợ yêu Nguyễn Thị Bành.
Nguyễn Chích người đất Thanh Hóa, là tướng yêu của Bình Định vương Lê Lợi nhờ có nhiều biệt tài, đồng thời cũng nhờ có sự trợ giúp đắc lực của người vợ yêu Nguyễn Thị Bành.
Nguyễn Thị Bành là một người phụ nữ nông dân mưu lược, quả cảm, giúp mưu cho Nguyễn Chích tổ chức cuộc khởi nghĩa Hoàng Nghiêu ở Thanh Hóa. Khi đem quân ứng nghĩa về với Lê Lợi, bà Bành vẫn luôn bên cạnh chồng, giúp chồng tổ chức quân ngũ, cùng chồng bàn bạc việc quân. Bà có nhiều sáng kiến hay, có lời khuyên quý báu với chồng:“Làm tướng phải biết quyền biến, biết tận dụng mọi khả năng để đem lại sức mạnh cho mình”.
Theo lời vợ và nhờ sự giúp đỡ của vợ, Nguyễn Chích bày nhiều cách luyện quân kỳ diệu, nuôi dạy một loài chim bồ câu tuyệt hảo để dùng vào việc quân. Nhờ vậy, Nguyễn Chích lập được nhiều chiến công, được chủ tướng quý yêu, nghĩa binh tin phục.
Chồng có tài quân sự, bà Bành cũng chẳng kém. Mỗi lần giặc Minh đem đại binh tiến đánh doanh trại, bà Bành quân ít, sức yếu nhưng không nao núng. Không có sức thì dùng mưu, bà cho dân làng kết thật nhiều hình nhân, xếp thành đội ngũ, bày trận nghi binh để lừa giặc, giặc Minh thấy thế trận đâu ra đấy không dám xem thường. Đến chừng bắn hết tên đạn mới biết đó là quân giả. Lúc ấy, nghĩa binh ít ỏi của bà Bành mới xông ra đuổi giặc chạy dài.
Ở vùng Đông Sơn - Nông Cống hiện nay, dân chúng còn nhớ chuyện bà Bành đánh giặc, còn đền thờ và còn lưu truyền một bài hịch “Đàn bà đánh giặc” mà người ta nói do chính tay bà soạn thảo. Trong đó có đoạn:
…Xoắn củ tỏi, giật đuôi sam nó, cán cuốc ta lèn.
Cắn vành nồi, kẹp cổ lũ bay, chuôi liềm ta tọng…
Có thể bài hịch trên không phải là của bà Bành nhưng nó hợp với tính cách mà người ta ngưỡng vọng ở bà. Bà được người đời thành tâm tôn kính. Bởi vậy, mỗi khi đốt nhang tưởng niệm tri ân các anh hùng liệt sĩ, ta cũng dọn lòng tri ân những liệt nữ “kiểu Bà Bành” hiện tiềm ẩn rất nhiều trong đời thực.
Trực Tử
