Năm Đinh Dậu, nói chuyện gà. Nói đủ chuyện: giống gà, nuôi gà, thịt gà, cúm gà, tuổi gà, đá gà… thậm chí chuyện của người lớn cũng gán cho gà (gà "móng đỏ"). Có người hỏi cắc cớ: "Tại sao tranh Đông Hồ nhiều gà? Mỗi bức tranh có ý nghĩa gì vậy?".
Năm Đinh Dậu, nói chuyện gà. Nói đủ chuyện: giống gà, nuôi gà, thịt gà, cúm gà, tuổi gà, đá gà… thậm chí chuyện của người lớn cũng gán cho gà (gà “móng đỏ”). Có người hỏi cắc cớ: “Tại sao tranh Đông Hồ nhiều gà? Mỗi bức tranh có ý nghĩa gì vậy?”.
Tui bí, đành giở sách, dẫn lời lão nghệ nhân Nguyễn Đăng Chế: tranh Đông Hồ khắc in nhiều về con vật thân thiết, tranh gà nhiều nhất, có 6 loại phổ biến, mỗi loại có ngụ ý riêng. Bức tranh gà mẹ với đàn con thể hiện gia đình đầm ấm, trong đó tô đậm vai trò thiêng liêng và đức tính hy sinh của người mẹ khiến người đời nghĩ đến thực tế một mẹ nuôi dưỡng nhiều con nhưng nhiều con chưa hẳn phụng dưỡng được một mẹ. Bức tranh gà trống, gà mái và đàn gà con ngụ ý về tình đồng loại, quan hệ huyết thống con nhà tông khác lông giống cánh. Bức tranh đá gà nói về tinh thần thượng võ. Bức tranh gà gáy biểu trưng của chữ tín vì tiếng gà gáy canh năm dù mưa gió không sai. Bức tranh gà “đại cát” mong ước đại sự trong đời thành công tốt đẹp. Đặc biệt, bức tranh gà trống sặc sỡ gọi là “gà hoa” được yêu chuộng nhiều nhất vì đó là biểu tượng của những đức tính tốt mà nhân gian trọng vọng.
Gà trống biểu hiện cho 6 đức tính. Văn: màu sắc đẹp, đầu có mào như mão một quan văn công chính. Võ: có cựa làm vũ khí chiến đấu, có tinh thần thượng võ đáng trân trọng, có cả trường phái võ gà để lưu danh. Dũng: có dũng khí nghĩa hiệp, sẵn sàng chiến đấu chống kẻ mạnh bảo vệ gà mái và gà con. Nhân: có lòng thương, chia sẻ với gia đình, bươi tìm thức ăn, gọi gà mái và gà con đến trước, mình sau. Tín: đáng tin cậy vì tiếng gà gáy báo hiệu thời gian luôn đúng canh giờ mặc dù thời tiết đổi thay.
Tui giải thích đến đó, được khen hay. Nhưng lại có người cắc cớ hỏi: anh nói gà trống có 6 đức tính, nhưng mới kể có 5. Xin bổ sung cho đức tính thứ 6.
Giọng tui rò rè nửa đùa nửa thật:
- 5 đức tính đó là chuẩn theo bài “Kinh kê” được đăng trên Nông cổ mín đàm năm 1902, tương truyền là của Tả quân Lê Văn Duyệt. Đức tính thứ 6 là tui nghĩ ra, còn rụt rè chưa dám nói.
- Là gì vậy, ông nói giùm đi!
- Sung: vì được làm và làm được với nhiều gà mái.
Nói xong, tui giựt mình. Chết bà rồi, lỡ bà xã biết được, giải trình thế nào đây?
Ong mật
