Hoạt động công chứng còn bất cập

Theo đánh giá của Sở Tư pháp, qua 5 năm triển khai Luật Công chứng, việc xã hội hóa trong hoạt động công chứng đã giúp giảm tải rất nhiều đối với hoạt động công chứng nhà nước và UBND các cấp. Tuy nhiên, hoạt động công chứng tư hiện vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập.

* Qua 5 năm thực thi luật công chứng

Ông Phan Văn Châu, Phó giám đốc Sở Tư pháp cho hay, qua 5 năm thực thi Luật Công chứng, các cấp, ngành của địa phương đã có sự chuyển biến nhận thức về vị trí, vai trò của công chứng viên, tổ chức hành nghề công chứng. Việc chuyển giao các hợp đồng, giao dịch từ UBND sang các tổ chức hành nghề công chứng từng bước góp phần cải cách hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, công dân trong việc thực hiện các hợp đồng giao dịch, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm an toàn pháp lý cho các hợp đồng, giao dịch của cá nhân, tổ chức…, làm lành mạnh các quan hệ giao dịch dân sự, kinh tế.

Văn phòng công chứng Lê Tâm (phường Tân Hiệp, TP.Biên Hòa), một trong 3 tổ chức hành nghề công chứng được UBND tỉnh tặng bằng khen.

Với chủ trương xã hội hóa công chứng, hoạt động công chứng đã từng bước phát triển theo hướng chuyên nghiệp. Trước năm 2007, toàn tỉnh chỉ có 4 phòng công chứng nhà nước (tại TP.Biên Hòa, TX.Long Khánh và hai huyện Long Thành, Định Quán). Đến nay, toàn tỉnh có 24 phòng công chứng, gồm: 4 phòng công chứng công và 20 văn phòng công chứng tư. Qua 5 năm hoạt động, 4 phòng công chứng công đã công chứng trên 150 ngàn trường hợp, nộp ngân sách nhà nước trên 12,7 tỷ đồng; 20 văn phòng công chứng tư đã công chứng gần 77,6 ngàn trường hợp, nộp thuế gần 2,2 tỷ đồng. UBND cấp huyện cũng đã chứng thực 4.732 trường hợp, thu ngân sách gần 600 triệu đồng; UBND cấp xã chứng thực hơn 258 trường hợp, thu ngân sách gần 16 tỷ đồng.

Qua 5 năm thực thi Luật Công chứng, Sở Tư pháp đã tiến hành 2 đợt kiểm tra các tổ chức hành nghề công chứng trên địa bàn. Theo đánh giá của Sở Tư pháp, do hoạt động này còn mới mẻ nên một số văn phòng công chứng chưa thực hiện đầy đủ các quy định của Luật Công chứng, như: công chứng hợp đồng ngoài trụ sở; việc sửa lỗi hợp đồng, công chứng sửa đổi, bổ sung, hủy bỏ hợp đồng, giao dịch, lời chứng của công chứng viên chưa đúng quy định của luật. Riêng năm 2011, Sở Tư pháp đã phối hợp với đoàn công tác của Bộ Tư pháp tiến hành thanh tra 17 tổ chức hành nghề công chứng và tiến hành phạt hành chính những đơn vị vi phạm, nhắc nhở những đơn vị chưa tuân thủ nghiêm các quy định của Luật Công chứng, văn bản hướng dẫn về công chứng...

* Còn đó những bất cập…

Theo đánh giá của Sở Tư pháp, sự tăng nhanh về số lượng văn phòng công chứng đã bộc lộ sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các tổ chức này. Tình trạng một số tổ chức hành nghề công chứng, công chứng viên công chứng hợp đồng, giao dịch liên quan đến bất động sản có dấu hiệu vi phạm pháp luật, như: công chứng hợp đồng giao dịch khi chưa có đủ điều kiện theo quy định của pháp luật; thiếu cẩn trọng trong thẩm định hồ sơ; thù lao công chứng không thống nhất; một số văn phòng công chứng mở điểm công chứng ngoài trụ sở, thực hiện công chứng không đúng thời gian quy định; cơ sở dữ liệu giao dịch tài sản, cung cấp thông tin cho tổ chức hành nghề công chứng chưa có… “Hệ thống pháp luật liên quan đến hoạt động công chứng còn bất cập, chưa đồng bộ, thống nhất giữa các luật về nhà ở, đất đai, dân sự… Cho nên, việc chuyển giao, phân cấp quyền công chứng, chứng thực còn bất cập, phần do quy định về Luật Công chứng cũng đang trong quá trình hoàn thiện nên nhiều vấn đề còn chống chéo, cần hướng dẫn” - ông Châu nhấn mạnh.

Ông Phạm Văn Hùng, Trưởng văn phòng công chứng Thạnh Phú (huyện Vĩnh Cửu) đề xuất, đối với hoạt động công chứng tư nên bãi bỏ giờ giấc làm việc của văn phòng công chứng theo giờ hành chính, vì văn phòng công chứng hoạt động theo hình thức doanh nghiệp tư nhân; đồng thời, không nên bỏ quy định bắt buộc công chứng hợp đồng nhà đất. Còn đại diện Văn phòng công chứng Kiệm Tân (ở huyện Thống Nhất) thì đề nghị thiết lập cơ chế phối hợp liên thông giữa các cơ quan có liên quan với nhau để giúp cho việc công chứng hợp đồng, giao dịch được thuận lợi…

Tại hội nghị tổng kết 5 năm thi hành Luật Công chứng do UBND tỉnh tổ chức mới đây, các tổ chức hành nghề công chứng đồng kiến nghị Bộ Tư pháp có các biện pháp hỗ trợ, xây dựng và thiết lập mạng thông tin về tài sản giao dịch trong các hợp đồng công chứng; hướng dẫn rõ nội dung hoạt động công chứng ngoài trụ sở ra sao và việc xử lý, giải quyết khiếu nại trong hoạt động công chứng như thế nào?...

Đoàn Phú