Hội nghị “quyết thắng B52”

Trước thềm kỷ niệm 40 năm chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không”, với mong muốn được hiểu sâu hơn về chiến công thầm lặng của bộ đội ra-đa, chúng tôi đã tìm gặp Đại tá Trần Liên – nguyên Phó Tư lệnh, Tham mưu trưởng Binh chủng Ra-đa, nguyên Trung đoàn trưởng Trung đoàn 291 - tại nhà riêng của ông trên phố Nguyễn Ngọc Vũ, Hà Nội.

Đại tá Trần Liên nhớ lại: “Tháng 11-1972, theo Nghị quyết của Đảng ủy Binh chủng Ra-đa, các trung đoàn đồng loạt mở hội nghị tập trung thảo luận, xây dựng quyết tâm chống nhiễu nhằm phát hiện chính xác máy bay B-52 trên màn hiện sóng, anh em thường gọi đấy là các “hội nghị quyết thắng B52” nhằm quyết tâm đánh thắng ngay từ trận đầu, ngày đầu, không để bị bất ngờ, nhất là khi địch sử dụng B-52 đánh vào Hà Nội”.

Hồi đó, Trung đoàn ra đa 291 làm nhiệm vụ cơ động ở chiến trường Khu 4. Thể hiện quyết tâm này, lãnh đạo, chỉ huy Trung đoàn đã trực tiếp xuống kiểm tra, đôn đốc đơn vị chuẩn bị chiến đấu, lên máy cùng đài trưởng và trắc thủ theo dõi cường độ nhiễu, xử trí phát hiện tín hiệu B52 để tìm ra quy luật hoạt động của chúng. Tinh thần quyết thắng B-52 còn thể hiện bằng những hành động chiến đấu dũng cảm, bám máy, bám trận địa ngay cả khi B-52 rải thảm gần Đại đội 45 đóng ở Đồi Si (Nghệ An). Quyết tâm “vạch nhiễu tìm thù”, các chiến sĩ ra-đa đã phát huy mọi tính năng kỹ chiến thuật của đài mình, lập phương án chống tên lửa tự dẫn, đưa đơn vị trinh sát về phía trước và điều chỉnh lại đội hình ra đa; thực hiện chiến thuật “lấy xa bù gần, hai bên sườn bổ trợ chính diện” để bao vây phát hiện địch từ nhiều phía trong đội hình nhiễu dày đặc.

Đại tá Trần Liên

Tuy nhiên, để phát hiện được B-52 trong điều kiện đơn vị cơ động và địch tăng cường đánh phá ác liệt, Trung đoàn 291 vừa phải đào hầm, lắp bạt, vừa sẵn sàng chiến đấu cao. Đêm 22-11-1972, hai tiểu đoàn hỏa lực của Trung đoàn tên lửa 263 bố trí ở Nghệ An được Đại đội ra-đa 45 cung cấp phân tử nhìn vòng đã bắn rơi 2 chiếc B-52. Thành tích này đã kịp thời động viên tinh thần cảnh giác bám máy, bám đài của cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 291.

Ngày 15-12-1972,  Binh chủng Ra-đa được giao nhiệm vụ phát hiện địch từ xa phục vụ cho các binh chủng hỏa lực bắn rơi tại chỗ máy bay địch. Toàn Binh chủng chuyển vào chiến đấu cấp I. Ngày 18-12-1972, cường độ hoạt động của máy bay địch trên địa bàn Khu 4 bỗng giảm đi đột ngột. Các đơn vị Ra-đa nhận lệnh phải tổ chức trực ban chặt chẽ, có kế hoạch mở máy tăng cường kịp thời để đề phòng máy bay B-52. 18 giờ 15 phút, nhận được tin báo các đài ra-đa đang mở máy đều bị nhiễu tích cực và cường độ tăng rất nhanh, Binh chủng lệnh cho các trung đoàn tăng cường trắc thủ giỏi, phiên ban giỏi vào vị trí chiến đấu, thủ trưởng các trung đoàn phải trực tiếp có mặt ở sở chỉ huy. 19 giờ 10 phút, Đại đội 16 và Đại đội 45 bố trí ở Nghệ An đã phát hiện được nhiễu và các tốp B-52 từ Thái Lan bay vào vùng trời miền Bắc. Lập tức Tư lệnh Quân chủng Phòng không – Không quân ra lệnh cho các lực lượng hỏa lực chuẩn bị đánh B-52, bảo vệ Hà Nội. 19 giờ 20 phút, 2 chiếc Mig -21 cất cánh từ sân bay Hòa Lạc. Tuy không hạ gục được B-52 nhưng sự xuất hiện của những chiếc Mig can trường đã làm đội hình máy bay địch rối loạn, tạo điều kiện thuận lợi cho bộ đội phòng không diệt địch.

19 giờ 44 phút, Tiểu đoàn 78, Trung đoàn 257 đã phóng quả đạn đầu tiên vào tốp máy bay B-52. Tiếp đó, Tiểu đoàn 59, Trung đoàn 261 đã phóng 2 quả đạn tên lửa vào tốp B-52 đang bay từ Tam Đảo vào đánh Đông Anh, bắn rơi tại chỗ 1 chiếc B-52 đầu tiên trong chiến dịch 12 ngày đêm.

“Khẳng định B-52 đánh vào Hà Nội, thông báo sớm để các đơn vị chủ động tiêu diệt địch, công đầu thuộc về kíp chiến đấu của Đại đội ra đa 45, Trung đoàn 291 bởi chúng tôi đã có kinh nghiệm phát hiện B-52 hoạt động ở phía nam Khu 4 từ năm 1969, đã từng tham gia dẫn đường cho máy bay ta bắn trúng B-52 trong trận 20-11-1971, đồng thời trực tiếp bảo đảm ra-đa cho Trung đoàn Tên lửa 236 bắn rơi B-52 trong trận ngày 22-11-1972. Từ kinh nghiệm chống nhiễu phát hiện B-52 đánh khu vực Cánh Đồng Chum – Xiêng Khoảng, Đại đội trưởng Đinh Hữu Thuần, Đài trưởng Nghiêm Đình Tích cùng các trắc thủ Phạm Hoàng Cầu, Nguyễn Văn Xích đã nhanh chóng phát hiện và thao tác quy trình chống nhiễu B-52 một cách chuẩn xác. Những đêm tiếp theo của chiến dịch, dẫu phải thức thâu đêm chúng tôi vẫn luôn tỉnh táo, bám sát màn hiện sóng, lọc trong những dải nhiễu vô cùng dầy đặc của địch để nhận diện được 151/165 lần tốp B-52” - Đại tá Trần Liên kể lại, giọng hào hứng.

Theo QĐND