Phát sinh rắc rối từ một tờ di chúc!

Dù không phải con cháu ruột thịt nhưng ông bà Dương Khải Phương vẫn tin tưởng lập di chúc trao quyền sở hữu đất của mình cho vợ chồng chị Phan Thị Hoa - Trần Nhì Hếch. Một thời gian sau, do vợ chồng chị Hoa không làm theo đúng thỏa thuận nên ông bà Phương đã hủy di chúc. Từ đây đã xảy ra tranh chấp dẫn đến nhiều rắc rối phát sinh...

Căn nhà chị Hoa xây cho ông bà Phương.

* Lập di chúc cho người dưng!

Do chỗ quen biết thân tình từ lâu nên ông bà Dương Khải Phương (ngụ tại ấp 5, xã Sông Nhạn, huyện Cẩm Mỹ) xem chị Phan Thị Hoa, ngụ tại xã Bàu Hàm 2, huyện Thống Nhất như con cháu trong nhà. Do chị Hoa làm rẫy ở cạnh đất của ông bà Phương nên chị thường xuyên thăm nom, chăm sóc cho ông bà mỗi khi đau ốm. Ông bà Phương vốn không có con cái, còn chị Hoa lại mồ côi cha mẹ, không có đất canh tác nên ông bà Phương quyết định cho vợ chồng chị Hoa canh tác trên phần đất của mình. Vợ chồng chị Hoa cũng đã trồng tiêu trên phần đất đó. Thấy ông bà Phương vẫn sống trong căn nhà lá cũ kỹ nên vợ chồng chị Hoa có ý định xây cho ông bà một căn nhà mới. Điều kiện được đưa ra là vợ chồng ông bà Phương phải lập di chúc bàn giao đất đai cho vợ chồng chị Hoa để họ yên tâm canh tác, sản xuất và phụng dưỡng ông bà. Ông bà Phương đồng ý lập di chúc nhưng có thỏa thuận miệng là vợ chồng chị Hoa phải chăm sóc cho ông bà khi già yếu, bệnh tật.

Vào ngày 13-6-2001 , cả 2 bên đã ra UBND xã Sông Nhạn để lập di chúc. Ông bà Phương đồng ý giao quyền canh tác 11.447m2 đất trồng điều và đất thổ cư cho vợ chồng chị Hoa và ông Hếch. Sau khi bản di chúc lập xong, vợ chồng chị Hoa đã xây cho ông bà Phương một căn nhà cấp 4 (4mx8m). Trên diện tích 11.447m2, vợ chồng chị Hoa đã mua hơn 1000 cây xà cừ về trồng chung với cây điều để làm trụ cho cây tiêu leo. Thế nhưng cho đến tháng 12-2003, ông bà Phương bất ngờ không cho vợ chồng chị Hoa canh tác trên đất của ông bà nữa. Ngày 27-4-2004 , ông Phương đã ra UBND xã xin hủy bỏ di chúc trước đây, không giao quyền sử dụng đất cho vợ chồng chị Hoa nữa.

* Cả hai cùng đi kiện

100 ngàn đồng/1 cây xà cừ 3-4 tuổi có phải đòi hỏi quá cao?

Tìm hiểu nguyên nhân ông bà Phương hủy bỏ di chúc chúng tôi được biết, vào năm 2003, bệnh tim của ông Phương thường xuyên tái phát. Mỗi khi ông trở bệnh, chỉ có hàng xóm đưa ông đi cấp cứu. Trong khi đó vợ chồng chị Hoa ở xã Bàu Hàm 2, thỉnh thoảng mới lui tới thăm nom vườn tược. Còn chị Hoa thì cho rằng: "Thời điểm ông Phương bệnh đúng là vợ chồng tôi không chăm lo cho ông ấy được vì tôi cũng đang bị bệnh . Tôi có nhờ vợ chồng người em trai sống gần đó lo cho ông bà. Chỉ khi ông bà hủy bỏ di chúc thì vợ chồng em trai tôi mới không lui tới, chăm nom". Chị Hoa nói thêm: "Chẳng qua vì đất có giá nên vợ chồng ông Phương mới hủy di chúc".

Sau khi ông bà Phương hủy bỏ di chúc, chị Hoa đã gửi đơn ra UBND xã Sông Nhạn để yêu cầu ông bà Phương thanh toán toàn bộ công cải tạo khu vườn, xây nhà cửa, trồng cây cối . Trong cuộc hòa giải ở xã, chị Hoa yêu cầu phải trả 14 triệu đồng xây nhà và 100 ngàn đồng/ cây xà cừ 3 năm tuổi. Theo chị Hoa tổng cộng trong vườn có đến 1500 cây xà cừ (trong khi cán bộ ấp kiểm tra chỉ có 1200 cây). Vì đòi hỏi của chị Hoa quá lớn nên ông bà Phương không chấp nhận. Chính vì vậy vợ chồng chị Hoa đã quyết định khởi kiện ông bà Phương ra Tòa án nhân dân huyện Cẩm Mỹ. Ông Nguyễn Văn Cảm, cán bộ tư pháp xã Sông Nhạn cho biết: "Ông bà Phương đồng ý cho bà Hoa 1 sào đất hoặc 40 triệu đồng để thanh toán cho công lao bà Hoa đã đầu tư vào vườn nhưng bà Hoa vẫn không chịu. Đòi hỏi của bà Hoa là quá đáng". Tuy nhiên, chị Hoa khẳng định. "Ông bà Phương chỉ đồng ý trả cho tôi 8 triệu đồng như vậy là không công bằng. Do đó chúng tôi mới đòi hỏi như thế".

Được biết, ông Phương vừa qua đời vào tháng 3-2005. Hiện nay bà Phương đã ủy quyền cho người anh trai của bà khởi kiện chị Hoa và ông Hếch vì trồng cây trên phần đất của bà gây thiệt hại đến năng suất của cây điều. Theo Luật sư Nguyễn Đức: "Điều 670 Bộ luật Dân sự có quy định, di chúc có hiệu lực pháp luật từ thời điểm mở thừa kế. Thời điểm mở thừa kế khi người để lại di sản thừa kế chết. Do đó khi người để lại thừa kế chưa chết thì tài sản vẫn thuộc quyền sở hữu của họ". Trong trường hợp này đúng là ông bà Phương có quyền hủy bỏ di chúc do mình lập. Tuy nhiên trên thực tế ông bà đã đồng ý cho vợ chồng ông Hếch trồng cây và xây nhà trên phần đất của ông bà. Do đó ông bà Phương phải có trách nhiệm thanh toán những tài sản và công sức vợ chồng ông Hếch đã đầu tư trên khu đất của ông bà. Chúng tôi mong rằng Tòa án nhân dân huyện Cẩm Mỹ cần thẩm định chính xác giá trị tài sản, cây cối trên khu đất đó để định ra mức giá đền bù thỏa đáng, công bằng cho cả đôi bên.

Đặng Ngọc