Người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc

Sau gần 1,5 năm thực hiện quy định công dân nước ngoài đang làm việc tại Việt Nam phải tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc, ngày càng có nhiều người lao động (NLĐ) nước ngoài tại Đồng Nai tham gia BHXH.

 Sau gần 1,5 năm thực hiện quy định công dân nước ngoài đang làm việc tại Việt Nam phải tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc, ngày càng có nhiều người lao động (NLĐ) nước ngoài tại Đồng Nai tham gia BHXH. Qua đó góp phần tạo ra sự bình đẳng giữa lao động trong nước với lao động nước ngoài, tạo tâm lý yên tâm cho NLĐ. 

Theo quy định, người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Trong ảnh: Một giáo viên nước ngoài đang tham gia dạy ngoại ngữ tại một trung tâm Anh ngữ ở TP.Biên Hòa. Ảnh: P.Liễu

Giám đốc BHXH tỉnh Phạm Minh Thành cho biết, BHXH cho NLĐ nước ngoài đang sinh sống và làm việc tại Việt Nam đang là xu hướng tất yếu khi Việt Nam đang hội nhập toàn diện với thế giới.

* An sinh cho lao động nước ngoài

Nghị định 143/2018/NĐ-CP (gọi tắt là Nghị định 143) ngày 15-10-2018 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật BHXH và Luật An toàn vệ sinh lao động về BHXH bắt buộc đối với NLĐ là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam nêu rõ, từ ngày 1-12-2018, NLĐ là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.

Theo nghị định này, NLĐ nước ngoài thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc khi có giấy phép lao động, chứng chỉ hành nghề hoặc giấy phép hành nghề do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp; có hợp đồng lao động không xác định thời hạn, xác định thời hạn từ đủ 1 năm trở lên với người sử dụng lao động tại Việt Nam.

Ngoại trừ 2 trường hợp không phải tham gia BHXH bắt buộc là: nhà quản lý, giám đốc điều hành, chuyên gia, lao động kỹ thuật của doanh nghiệp nước ngoài đã thành lập hiện diện thương mại tại Việt Nam, di chuyển tạm thời trong nội bộ doanh nghiệp sang hiện diện và được doanh nghiệp nước ngoài tuyển dụng trước ít nhất 12 tháng. Bên cạnh đó, những lao động nước ngoài đã đủ tuổi nghỉ hưu (nam đủ 60 tuổi và nữ đủ 55 tuổi) thì cũng không buộc phải tham gia BHXH bắt buộc.

Giám đốc BHXH tỉnh Phạm Minh Thành cho biết, theo Nghị định 143, việc đóng BHXH bắt buộc đối với NLĐ nước ngoài làm việc tại Việt Nam được thực hiện theo lộ trình với mức đóng tăng dần theo các giai đoạn. Mức lương đóng BHXH được quy định là mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác.

Cụ thể như, hiện lao động và người sử dụng lao động Việt Nam phải đóng BHXH bắt buộc là 32%/người/tháng, nhưng BHXH bắt buộc đối với người nước ngoài chỉ là 3,5%/người/tháng và do người sử dụng lao động đóng. Bắt đầu từ năm 2020, mức đóng BHXH sẽ nâng lên 8%, trong đó doanh nghiệp đóng 6,5% và NLĐ nước ngoài trích đóng 1,5% lương hằng tháng vào quỹ bảo hiểm y tế.

Cũng theo Nghị định 143, sang đầu năm 2022, mức đóng BHXH này sẽ tăng lên 17,5%, trong đó NLĐ nước ngoài đóng 8%  hưu trí và tử tuất, số còn lại sẽ do chủ sử dụng lao động đóng. Trường hợp tiền lương tháng của lao động nước ngoài cao hơn 20 lần mức lương cơ sở thì mức đóng BHXH chỉ bằng 20 lần mức lương cơ sở.

Ông Philipp Nguyễn Sơn (quốc tịch Đài Loan, Trung Quốc) đang làm việc tại một ngân hàng của Đài Loan tại P.Long Bình Tân (TP.Biên Hòa) cho biết: “Cơ quan tôi cũng chấp hành đầy đủ việc tham gia BHXH bắt buộc cho NLĐ nước ngoài theo quy định. Việc Chính phủ yêu cầu NLĐ nước ngoài tham gia BHXH bắt buộc là rất đúng. Bởi khi công dân nước ngoài sinh sống và làm việc tại Việt Nam thì phải chấp hành theo quy định của nước sở tại. Mặt khác, đó cũng là cách để bảo đảm quyền lợi cho lao động nước ngoài khi làm việc tại đây khi gặp ốm, đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp...”.

* Quan tâm tháo gỡ những khó khăn

Do NLĐ nước ngoài không cư trú lâu dài tại Việt Nam, khi hết hợp đồng lao động họ thường trở về nước cho nên Nghị định 143 quy định về thanh toán BHXH cũng rất linh động. Theo đó, NLĐ nước ngoài có quyền được hưởng BHXH một lần mà không cần điều kiện  sau 1 năm kể từ ngày chấm dứt hợp đồng lao động. Nếu lao động này về nước, sẽ được hưởng trợ cấp một lần theo nguyện vọng.

“Điều này nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các lao động nước ngoài sau khi kết thúc thời gian làm việc tại Việt Nam, và hưởng chi trả từ quỹ BHXH mà họ đã tham gia trong thời gian làm việc” - ông Phạm Minh Thành nói.

Tuy nhiên, theo BHXH tỉnh, vấn đề triển khai chính sách BHXH bắt buộc đối với lao động người nước ngoài còn một số khó khăn, bất cập nên số lượng NLĐ nước ngoài tham gia BHXH bắt buộc ở Đồng Nai có tăng nhưng vẫn chưa tương xứng với tiềm năng. Trong đó, nổi lên là khó khăn về việc xác định đối tượng lao động nước ngoài nào phải tham gia BHXH bắt buộc, chứ không phải cứ người nước ngoài nào làm việc ở Việt Nam đều phải tham gia BHXH bắt buộc. Để triển khai xuống các doanh nghiệp thì cần có thông tư hướng dẫn, tuy nhiên đến nay sau 1,5 năm thực hiện, thông tư vẫn chưa được ban hành, hiện BHXH tỉnh đang chờ để có cơ sở hướng dẫn các doanh nghiệp triển khai.

Ngoài ra, việc triển khai chính sách BHXH bắt buộc đối với lao động người nước ngoài dễ dẫn đến khả năng đóng trùng cao. Hầu hết lao động nước ngoài sang Việt Nam làm việc, bản thân họ đã tham gia bảo hiểm an sinh ở nước sở tại hoặc đã được công ty mẹ thỏa thuận gói bảo hiểm trong hợp đồng lao động khi đưa người sang Việt Nam làm việc, cho nên khó có thể buộc những lao động này phải tham gia BHXH bắt buộc của Việt Nam. Hiện nay, Chính phủ  đang chỉ đạo Bộ LĐ-TBXH và BHXH Việt Nam đàm phán, ký kết các hiệp định song phương về BHXH để tránh tình trạng đóng trùng BHXH...

Giám đốc BHXH tỉnh Phạm Minh Thành cho biết thêm, để đưa Nghị định 143 vào cuộc sống, BHXH tỉnh sẽ chỉ đạo BHXH các huyện và thành phố phối hợp với các cơ quan quản lý lao động để nắm số lượng NLĐ thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc; tiếp cận và hướng dẫn các doanh nghiệp tham gia, kê khai thủ tục BHXH bắt buộc cho lao động người nước ngoài đang làm việc tại doanh nghiệp của mình, nhằm đưa chính sách an sinh đến với tất cả lao động, kể cả trong lẫn ngoài nước.

Phương Liễu