Thời tiết cực đoan gia tăng do biến đổi khí hậu

Những năm gần đây, các loại hình thiên tai nói chung cũng như bão, áp thấp nhiệt đới, mưa lớn, lũ có xu hướng ngày càng phức tạp, khó lường về tính chất cũng như cường độ, xu thế, diễn biến và tần suất xuất hiện.

Mùa mưa năm nay, bão và áp thấp nhiệt đới xuất hiện nhiều và liên tục, từ đầu mùa bão đến nay đã có tổng cộng 15 cơn bão và 5 đợt áp thấp nhiệt đới hoạt động trên Biển Đông, trong đó có những cơn bão rất mạnh, đã gây ra những tổn thất vô cùng lớn.

Trên địa bàn tỉnh Đồng Nai xuất hiện nhiều trận mưa lớn, gây ngập lụt ở nhiều nơi. Sau một thời gian khá dài, khoảng 10 năm không có lũ lớn xuất hiện trên hệ thống sông Đồng Nai thì từ năm 2019 đến nay, hầu như liên tiếp các năm đều có lũ lớn hoặc khá lớn xuất hiện.

Thời tiết diễn biến cực đoan và bất thường trong thời gian gần đây có thể nói là do biến đổi khí hậu, một phần gây ra bởi hoạt động của con người. Sự nóng lên toàn cầu dẫn đến những thay đổi trên diện rộng đối với các hình thái thời tiết, như tăng cường độ và tần suất của các hiện tượng cực đoan. Mặc dù các hiện tượng thời tiết cực đoan (mưa lớn, bão, lũ lụt, hạn hán) luôn tồn tại, biến đổi khí hậu đang làm cho các hiện tượng thời tiết cực đoan xảy ra thường xuyên hơn và dữ dội hơn so với những thập niên trước. Nhiệt độ, không khí và đại dương tăng: nước biển ấm hơn cung cấp nhiều năng lượng hơn, làm tăng sức gió và lượng mưa của các cơn bão nhiệt đới. Thay đổi chu trình nước: không khí ấm hơn có thể chứa nhiều hơi ẩm hơn (khoảng 7% cho mỗi 1°C nhiệt độ tăng thêm), dẫn đến các trận mưa lớn, gây lũ lụt nghiêm trọng.

Ngược lại, ở những khu vực khác, nhiệt độ cao làm tăng tốc độ bay hơi từ đất và thảm thực vật, gây ra hạn hán kéo dài và làm tăng nguy cơ cháy rừng. Gián đoạn các hình thái thời tiết ổn định: Sự nóng lên toàn cầu có thể làm xáo trộn các dòng khí quyển bình thường, dẫn đến các hình thái thời tiết kéo dài, chẳng hạn như các đợt nắng nóng hoặc lạnh bất thường ở những khu vực vốn không thường xuyên xảy ra trước đây.

Những bất thường của thời tiết trong những năm gần đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy hệ thống khí hậu trái đất đang phản ứng với lượng nhiệt bổ sung do hoạt động của con người tạo ra, biến những gì từng hiếm gặp thành một điều có thể gọi là bình thường mới.

Nguyễn Phước Huy (Giám đốc Đài Khí tượng thủy văn Đồng Nai)