Nâng cao chất lượng hòa giải viên ở cơ sở

Hòa giải ở cơ sở từ lâu được xem là một trong những thiết chế quan trọng trong hệ thống quản lý nhà nước và đời sống cộng đồng. Không chỉ giúp giải quyết những mâu thuẫn, tranh chấp ngay từ khi mới phát sinh, hòa giải còn đóng vai trò gắn kết tình làng nghĩa xóm, hạn chế đơn thư khiếu kiện vượt cấp, góp phần đảm bảo an ninh trật tự và xây dựng cộng đồng đoàn kết, văn minh.

Hội nghị Tập huấn nâng cao kỹ năng, nghiệp vụ công tác hòa giải ở cơ sở tại các xã, phường khu vực phía Bắc của tỉnh Đồng Nai. Ảnh: CTV

Nhận thức rõ tầm quan trọng đó, thời gian qua, các cơ quan, đơn vị, địa phương trong tỉnh Đồng Nai đã chú trọng kiện toàn tổ hòa giải và không ngừng nâng cao năng lực của đội ngũ hòa giải viên (HGV). Nhờ vậy, công tác hòa giải ở cơ sở đạt được nhiều kết quả tích cực, ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong giải quyết các vấn đề xã hội.

Chú trọng củng cố, kiện toàn tổ hòa giải

Đồng Nai hiện có 1.749 tổ hòa giải với 11.021 HGV và được phân bổ đều tại các khu dân cư. Việc kiện toàn tổ hòa giải được các địa phương thực hiện thường xuyên và kịp thời khi có biến động nhân sự, đảm bảo duy trì hoạt động thông suốt. Một trong những điểm nổi bật của Đồng Nai là phát huy được yếu tố “gần dân, hiểu dân”, lựa chọn những người có uy tín, tinh thần trách nhiệm, am hiểu pháp luật, hiểu phong tục, tập quán địa phương để tham gia làm HGV.

Ở nhiều địa phương, việc lựa chọn HGV dựa trên sự tín nhiệm của người dân trong khu phố, ấp. Nhiều cán bộ hưu trí, trưởng ban công tác Mặt trận, người có uy tín… tích cực tham gia công tác hòa giải, góp phần tạo sự tin tưởng trong cộng đồng. Các tổ hòa giải sau khi được kiện toàn đều từng bước nâng cao chất lượng hoạt động, chủ động nắm bắt tình hình mâu thuẫn tại cơ sở và đề xuất biện pháp hòa giải phù hợp.

Xác định năng lực của HGV là yếu tố quyết định hiệu quả công tác hòa giải, các cơ quan, đơn vị, địa phương đã tổ chức nhiều lớp bồi dưỡng, tập huấn chuyên đề, cung cấp tài liệu pháp luật cho đội ngũ HGV ở cơ sở. Nội dung tập huấn được thiết kế phù hợp với thực tiễn, tập trung vào các kỹ năng thiết yếu như: tiếp cận đối tượng, lắng nghe sự chia sẻ của các bên liên quan, phân tích vụ việc, xử lý tình huống cũng như vận động, thuyết phục người dân…

Ngoài ra, HGV còn được cập nhật các quy định pháp luật mới liên quan trực tiếp đến những lĩnh vực dễ phát sinh tranh chấp như: đất đai, hộ tịch, hôn nhân - gia đình, thừa kế, dân sự… Thông qua các hoạt động nâng cao năng lực, nhiều HGV đã tự tin hơn trong xử lý các vụ việc khó, biết cách kết hợp giữa các quy định pháp luật với yếu tố phong tục, tập quán và tâm lý người dân để đưa ra phương án hòa giải phù hợp. Đây cũng là lý do tỷ lệ hòa giải thành công của tỉnh nhiều năm qua luôn duy trì ở mức cao.

Bà Phạm Thị Liên (Tổ trưởng Tổ Hòa giải ấp Láng Lớn, xã Cẩm Mỹ) cho biết: Bà đã tham gia công tác hòa giải ở cơ sở hơn 14 năm. Thời gian qua, bên cạnh việc tự cập nhật kiến thức pháp luật mới thông qua sách, báo, đài thì bà cùng các thành viên trong tổ hòa giải tham gia các chương trình tập huấn nhằm nâng cao nghiệp vụ chuyên môn, kỹ năng hòa giải. Nhờ vậy, công tác giải quyết các vụ việc hòa giải ngày càng được thuận lợi, hầu hết các vụ mâu thuẫn, tranh chấp xảy ra trên địa bàn ấp đều được hòa giải thành công.

“Nhiều vụ tranh chấp tưởng đơn giản nhưng vào việc mới thấy phức tạp. Nhờ được tập huấn thường xuyên, chúng tôi nắm rõ hơn các quy định pháp luật, biết cách gỡ rối từng bước của vấn đề. Công việc hòa giải đòi hỏi phải kiên nhẫn và thật sự đặt mình vào vị trí của người dân, lắng nghe các bên trình bày, chia sẻ rồi tìm giải pháp phù hợp để thuyết phục họ” - bà Liên tâm sự.

Không chỉ dừng lại ở việc giải quyết tranh chấp, các tổ hòa giải còn đóng vai trò tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho nhân dân. Thông qua các buổi hòa giải, HGV lồng ghép tuyên truyền các quy định pháp luật liên quan, giúp người dân nâng cao ý thức chấp hành đúng chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Góp phần giữ vững ổn định trật tự xã hội

Nhờ được củng cố về lực lượng và nâng cao chuyên môn, hoạt động hòa giải ở Đồng Nai đã mang lại nhiều kết quả đáng ghi nhận. Nhiều vụ việc được giải quyết kịp thời ngay từ khi mới phát sinh, giảm áp lực cho chính quyền cấp trên cũng như hạn chế tình trạng đơn thư kéo dài, vượt cấp.

Ông Nguyễn Văn Sáu (Tổ trưởng Tổ Hòa giải thôn Phú Tân, xã Phú Riềng) cho hay: Nội dung hòa giải rất đa dạng, từ tranh chấp đất đai trong hộ gia đình, mâu thuẫn vợ chồng cho đến tranh chấp lối đi chung, xung đột trong sinh hoạt cộng đồng, trả nợ dân sự… Nhiều vụ hòa giải phức tạp đòi hỏi HGV phải có đầy đủ kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng phân tích thấu đáo và khả năng xử lý tinh tế, đặc biệt là phải kiên trì và làm việc có trách nhiệm thì mới giúp các bên tìm được tiếng nói chung.

“Ý nghĩa của công tác hòa giải là gắn kết tình làng, nghĩa xóm với nhau chứ không phải phân xử đúng - sai hoặc thắng - thua. Cho nên, mỗi sự việc mâu thuẫn cần được xem xét kỹ lưỡng, từ đó lựa chọn giải pháp giải quyết phù hợp để làm sao cả hai bên đều cảm thấy được tôn trọng. Khi mâu thuẫn được giải quyết “thấu tình, đạt lý”, người dân vui vẻ bắt tay nhau thì công tác hòa giải mới thành công trọn vẹn”- ông Sáu chia sẻ.

Xác định việc hòa giải từ cơ sở giữ vai trò quan trọng trong việc đảm bảo trật tự an toàn tại cộng đồng, thời gian qua, lãnh đạo UBND tỉnh thường xuyên quan tâm và chỉ đạo kịp thời để kiện toàn, nâng cao chất lượng các tổ hòa giải, nâng cao năng lực đội ngũ HGV ở cơ sở. Cụ thể, giao cho Sở Tư pháp (Cơ quan thường trực của Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật tỉnh) tổ chức nhiều đợt kiểm tra công tác hòa giải ở cơ sở tại các địa phương. Mục đích của kiểm tra là ghi nhận những kết quả đạt được, đồng thời hỗ trợ tháo gỡ kịp thời những khó khăn, vướng mắc cho địa phương.

Bên cạnh đó, Sở Tư pháp chú trọng tổ chức hội nghị tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật cho đội ngũ HGV ở cơ sở. Thông qua các hội nghị, đội ngũ HGV được hướng dẫn nghiệp vụ về kỹ năng hòa giải ở cơ sở và cung cấp các quy định pháp luật, các phương pháp, kỹ năng hòa giải sao cho đạt hiệu quả cao.

Trong thời gian tới, Sở Tư pháp tiếp tục tăng cường sự phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan trong việc tổ chức tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật, nghiệp vụ cho đội ngũ HGV ở cơ sở; tiếp tục huy động sự tham gia của luật gia, luật sư, người từng công tác trong lĩnh vực pháp luật tham gia công tác hòa giải ở cơ sở...

            An Nhơn