Hệ lụy khi “trẻ em sinh ra trẻ em”

Ở độ tuổi “ăn chưa no, lo chưa tới”, nhiều thiếu niên đã làm mẹ do yêu sớm, quan hệ tình dục sớm. Từ việc thiếu hiểu biết hoặc nhiều nguyên nhân khác nhau mà tình trạng “trẻ em sinh ra trẻ em” đến nay vẫn tiếp diễn, gây ra những hệ lụy không chỉ đối với riêng các em, với những đứa trẻ được sinh ra, mà với cả cộng đồng.

Bác sĩ Khoa Hồi sức tích cực sơ sinh kiểm tra sức khỏe cho bé trai sinh non bị uốn ván rốn nghiêm trọng, được sinh ra bởi mẹ mới 15 tuổi. Ảnh: H.Dung

Làm mẹ khi mới 15 tuổi

Sau hơn 3 tháng con trai được cách ly, nuôi dưỡng, điều trị trong phòng đặc biệt của Khoa Hồi sức tích cực sơ sinh (Bệnh viện Nhi đồng Đồng Nai), X.B. và T.D. (quê huyện Xín Mần, tỉnh Hà Giang, tạm trú tại xã Bình An, huyện Long Thành) mới được gặp con. B. cho biết, từ quê vào Đồng Nai sinh sống, cả 2 yêu nhau và chung sống như vợ chồng từ khi D. mới 14 tuổi, đến 15 tuổi thì sinh con. Hồi cuối tháng 1-2025, khi đang mang thai ở tháng thứ 7, D. sinh non tại nhà trọ ở huyện Long Thành, bé trai chỉ nặng 1,6kg. Do thiếu hiểu biết nên sau sinh, người nhà D. đã lấy chiếc kéo cắt quần áo để cắt rốn cho em bé. Hậu quả là đến ngày thứ 4, bé trai không bú mẹ, sốt cao, cứng cơ hàm, phải nhập viện cấp cứu do bị uốn ván rốn nghiêm trọng.

Bác sĩ chuyên khoa II Huỳnh Thị Thanh, Phụ trách Khoa Hồi sức tích cực sơ sinh (Bệnh viện Nhi đồng Đồng Nai), cho biết thỉnh thoảng khoa vẫn tiếp nhận trẻ sơ sinh bị sinh non, bị các dị tật bẩm sinh có mẹ mới 15-17 tuổi. Ở độ tuổi này, cơ thể sản phụ chưa phát triển hoàn thiện, thiếu kiến thức, nhận thức nên rất khó để sinh ra những đứa con khỏe mạnh. Riêng với trường hợp bé trai bị uốn ván rốn nói trên, việc chăm sóc, điều trị rất khó khăn, thời gian kéo dài.

Do phải nằm viện và thở máy lâu nên bệnh nhi có biến chứng viêm phổi, nhiễm trùng huyết, loét tỳ đè ở vùng chẫm. Các bác sĩ, điều dưỡng phải theo dõi sát sao, chăm sóc tận tình, đặc biệt lưu ý vấn đề nhiễm khuẩn. Khi được hỏi lý do chung sống như vợ chồng khi bạn gái còn quá ít tuổi, C.X.B. cho hay, ở quê của B., tình trạng tảo hôn vẫn còn nhiều và B. cũng nằm trong số đó.

Chú trọng giáo dục giới tính, trang bị kiến thức cho trẻ

Thống kê của Hội Kế hoạch hóa gia đình Việt Nam, trung bình mỗi năm cả nước có gần 300 ngàn ca phá thai, chủ yếu ở độ tuổi 15-19, trong đó 60-70% là học sinh, sinh viên. Đáng chú ý, tỷ lệ phá thai trên 12 tuần tuổi (tháng thứ 3 của thai kỳ) chiếm gần 80%. Đây là thực trạng đáng báo động, bởi với trẻ vị thành niên, thanh niên, những việc như mang thai sớm, phá thai, lây truyền bệnh tình dục sẽ để lại những hệ lụy rất lớn cho tương lai các em. Với những trẻ em gái, khi lớn lên, các em có nguy cơ khó có con hoặc vô sinh.

Trong xã hội hiện đại ngày nay, việc “trẻ em sinh ra trẻ em” không chỉ là do phong tục, tập quán cổ hủ, lạc hậu của một số tỉnh miền núi, mà ngay cả ở thành thị, nông thôn, việc trẻ dậy thì sớm, tiếp cận sớm, nhiều, liên tục với internet, những nội dung không lành mạnh trên các trang mạng xã hội cũng có nguy cơ dẫn đến trẻ yêu sớm, quan hệ tình dục sớm, không an toàn.

Hiệu trưởng một trường trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Biên Hòa chia sẻ, bên cạnh việc giáo dục giới tính cho học sinh, nhà trường cũng triển khai nhiều giải pháp để hạn chế tình trạng trẻ “yêu” sớm. Vào giờ ra chơi, nhà trường thông báo tất cả học sinh xuống sân trường để vừa vận động, nâng cao sức khỏe, vừa để tránh những vấn đề không hay.

ThS-BS Trần Lê Duy Cường, Phó trưởng khoa Hồi sức tích cực - chống độc (Bệnh viện Nhi đồng Đồng Nai) cho hay, thỉnh thoảng khoa tiếp nhận một vài trường hợp trẻ từ 13-15 tuổi tự tử. Bên cạnh lý do giận cha mẹ, áp lực học tập, còn có lý do là trẻ thất tình.

Theo thạc sĩ Hà Thị Thu Quỳnh, Trường cao đẳng Y tế Đồng Nai, độ tuổi trung học cơ sở, trung học phổ thông, trẻ có nhiều biến đổi về tâm, sinh lý. Để không xảy ra tình trạng “trẻ em sinh ra trẻ em”, việc giáo dục giới tính, trang bị những kiến thức cần thiết sẽ giúp học sinh khỏi bỡ ngỡ, lo lắng trước những thay đổi của cơ thể và biết cách yêu thế nào cho an toàn.

Vì vậy, theo cô Hà Thị Thu Quỳnh, bên cạnh vai trò của giáo viên, nhà trường, các bậc phụ huynh nên quan tâm, chú ý nhiều hơn đến con mình, nhất là khi các em ở lứa tuổi dậy thì. Hãy cố gắng làm bạn, đồng hành cùng con, giúp con vượt qua giai đoạn khủng hoảng, biết các kỹ năng bảo vệ bản thân, phòng tránh bệnh lây truyền qua đường tình dục, có kiến thức về chăm sóc sức khỏe sinh sản… Đó là những tiền đề để trong tương lai, khi đã trưởng thành, các em sẽ sinh ra những đứa con khỏe mạnh, có đủ kiến thức để nuôi dưỡng, chăm sóc con cái…

Hạnh Dung