Hiện nay, nhiều nông dân ở Đồng Nai đã tận dụng rơm rạ, mùn cưa sau khi trồng nấm mèo để trồng nấm rơm tăng thu nhập. Nấm rơm là loại nấm dễ trồng nhất trong các loại nấm, song để có năng suất hiệu quả cao, nông dân chú ý một số biện pháp trong chăm sóc, thu hoạch.
Hiện nay, nhiều nông dân ở Đồng Nai đã tận dụng rơm rạ, mùn cưa sau khi trồng nấm mèo để trồng nấm rơm tăng thu nhập. Nấm rơm là loại nấm dễ trồng nhất trong các loại nấm, song để có năng suất hiệu quả cao, nông dân chú ý một số biện pháp trong chăm sóc, thu hoạch.
1/ Thời vụ trồng nấm rơm
- Nấm rơm có thể trồng được quanh năm nhưng mùa mưa cần làm mái che hoặc tủ rơm dầy hơn để giảm độ ẩm, làm nền mô cao để tránh ngập úng. Ở những nơi có nhiều gió, gió mạnh nên làm rào chắn gió, đồng thời các mô đất trồng nấm rơm bố trí thẳng góc với hướng gió.
2/ Chuẩn bị nguyên liệu
- Nguyên liệu chính để sản xuất nấm rơm là rơm, rạ. Nếu nguyên liệu toàn là rơm khô hoặc rơm tươi thì chất thành đống, chiều rộng 1,5 - 2m, chiều dài 4 - 8m. Khi chất đống, cứ mỗi lớp rơm cao 20 - 30cm tưới nước để cho rơm thấm đều và dùng chân giậm kỹ, tiếp tục chất các lớp tiếp theo cho đến khi đống rơm có chiều cao 1,3 -1,5m. Sau đó lấy ny-lông, rơm khô hoặc lá chuối ủ chung quanh để giữ ẩm và giữ nhiệt. Vài ngày sau khi ủ, nhiệt độ trong đống ủ lên cao khoảng 60 - 70oC. Nhiệt độ sẽ làm chết các mầm nấm dại và phân hủy một phần chất hữu cơ trong rơm, giúp cho nấm rơm dễ hấp thu chất dinh dưỡng, phát triển thuận lợi hơn.
- Sau khi ủ rơm từ 10-12 ngày, đống rơm ủ xẹp xuống, chiều cao còn khoảng 0,8 - 1m đem rơm rải ra luống trồng nấm.
- Đối với rơm, rạ khô trước khi ủ nhúng vào nước vôi, pha với tỷ lệ 3kg vôi cho 100 lít nước. Ngâm rơm, rạ vừa đủ ngập để diệt nấm tạp và tẩy rửa chất phèn, chất mặn trong rơm rạ. Thời gian ngâm trong nước vôi từ 20-30 phút, sau đó vớt ra, để ráo nước, chất thành đống với chiều rộng 1,5 - 2m, chiều dài 4 - 8m. Cần giậm nhẹ cho dẽ, lấy ny-lông, rơm hoặc lá ủ quanh để giữ ẩm và giữ nhiệt.
- Thời gian ủ 5-6 ngày: Trong thời gian đầu, sau khi chất đống 2 - 3 ngày, trở rơm một lần. Nếu rơm quá ướt, cần giảm bớt dụng cụ đậy bên ngoài. Nếu rơm bị khô, cần bổ sung thêm nước vôi với tỷ lệ 3kg vôi cho 100 lít nước, tưới vừa đủ. Đến ngày thứ 5 - 6 kiểm tra lại đống rơm. Rơm đủ ướt, khi vắt vài cọng thấy có nước nhỏ vài giọt là tốt nhất. Rơm đã đủ điều kiện để chất nấm phải đạt yêu cầu: mềm hẳn, có màu vàng tươi, có mùi thơm đặc trưng của rơm rạ khi lên men.
3/ Chọn meo giống
- Đây là khâu quan trọng ảnh hưởng rất lớn đến năng suất trồng nấm, chọn meo giống tốt, đúng tuổi, không nhiễm tạp khuẩn sẽ cho năng suất cao và chất lượng nấm tốt.
- Tiêu chuẩn bịch meo tốt: Sợi tơ nấm màu trắng trong, mở nắp bịch có mùi tương tự như nấm rơm. Tơ nấm phát triển đều khắp mặt trong bịch meo. (Riêng một số meo giống, khi tơ trưởng thành, bắt đầu kết tụ lại thành những hạt màu đỏ nâu vẫn cho năng suất tốt). Một bịch meo giống nặng trung bình 120g, có thể gieo trên mô nấm rộng 0,5m, cao 0,4 - 0,5m, chiều dài liếp 4 - 5m. Chú ý khi chọn meo giống không dùng bịch meo có đốm màu nâu, đen, vàng cam vì đã bị nhiễm nấm dại. Không chọn bịch meo phía dưới đáy bịch bị ướt, bị nhão và có mùi hôi chua.
4/ Trồng nấm
- Bỏ lớp rơm ngoài mặt đống ủ, lấy rơm đã ủ bên trong mang đi xếp mô trồng nấm, cố gắng xếp hết trong ngày phần rơm đã dỡ lớp đậy khi ủ.
 |
| Bà Huệ ở ấp Bình Tân, xã Xuân Phú (huyện Xuân Lộc) đang chăm sóc nấm rơm. (Ảnh: H.GIANG) |
- Cách 1: Rải một lớp rơm đã ủ lên mặt liếp, tiếp đó tưới nước, mặt liếp khoảng 50cm, chiều cao 20cm. Rải meo giống dọc hai bên luống, cách mép luống 5 - 7cm. Tiếp tục lặp lại thao tác trên cho lớp rơm thứ 2, thứ 3. Nếu ủ ba lớp thì phía trên không rải men giống, chỉ rải rơm khô dày 4 - 5cm. Tưới nước, vuốt mặt ngoài cho mô láng, gọn. Vuốt mô không gọn, mặt ngoài mô không láng khi thu hoạch nấm sẽ làm hư các nụ nấm nhỏ, làm giảm năng suất.
- Cách 2: Rơm sau khi ủ chín được cuốn thành từng bó, đường kính 15 - 20cm, chiều dài từ 45 - 50cm, xếp từng lớp. Sau mỗi lớp rơm, rải meo dọc hai bên luống, cách mép luống 5 - 7cm, tiếp tục xếp như trên cho lớp rơm thứ 2, thứ 3. Nếu chỉ ủ ba lớp thì phía trên chỉ rải rơm khô dày 4 - 5cm, tưới nước vuốt mặt ngoài cho mô láng, gọn. Lưu ý: Tùy theo mùa, thay đổi độ dầy khi đậy mô cho thích hợp. Mùa nắng ủ rơm mỏng để thoát nhiệt. Mùa mưa, ủ rơm dày để giữ nhiệt và chống thấm nước.
5/ Chăm sóc
- Đối với nấm rơm, không cần dùng phân bón gì thêm. Vì rơm, rạ khi phân hủy đủ cung cấp dinh dưỡng cho cây nấm phát triển.Theo dõi nhiệt độ và ẩm độ là khâu quan trọng nhất trong quá trình sản xuất. Ẩm độ là yếu tố hàng đầu, vì ẩm độ giúp quá trình phân hủy rơm rạ thuận lợi từ đó sẽ tạo nhiệt độ trong mô nấm. Nếu ẩm độ dư, thừa nước, nhiệt độ sẽ giảm, độ ẩm thiếu, mô bị khô nhiệt độ tăng. Kiểm tra độ ẩm mô nấm bằng cách rút một nắm khoảng 15 - 20 cọng rơm ở giữa luống, bóp chặt trong lòng bàn tay, nước hơi rịn qua kẽ tay là vừa. Nếu nước không rịn qua kẽ tay là khô, phải tưới nước. Nếu thấy nước chảy qua kẽ tay thành giọt là dư nước, phải ngưng tưới nước và ngày đó phải dỡ áo mô cho nước bốc hơi. Trong mùa mưa phải làm mái che sau khi dỡ áo mô.
- Điều chỉnh nhiệt độ bằng cách tưới nước và đậy mô. Khi kiểm tra mô nấm, thấy nhiệt độ tăng, rơm ủ thiếu nước cần dùng thùng vòi sen tưới cho mô nấm. Tránh dùng vòi nước mạnh sẽ làm hư những sợi tơ và nấm nhỏ. Nếu chỉ tăng nhiệt độ mà không thiếu nước, phải giảm rơm áo bị ướt thay bằng rơm khô để giảm sức nóng và thoát bớt nhiệt. Khi kiểm tra mô nấm thấy nhiệt độ giảm, mô bị lạnh: Ngưng tưới nước, dỡ bớt áo mô che nắng để giúp mô hấp thu được nhiều nắng. Nếu là mùa mưa, cần dùng ny-lông, màng phủ nông nghiệp đậy phía đen lên trên để mô nấm giữ nhiệt, tăng nhiệt độ bên trong.
- Sau khi chất mô 5 - 8 ngày, dỡ rơm áo ra, xốc cho tơi và đậy trở lại cho mô nấm. Cần phải đảo áo mô để tránh tơ nấm ăn lan ra ngoài, không tạo được nấm.
6/ Thu hoạch nấm
- Sau khi ủ rơm 10 - 14 ngày có thể thu hoạch nấm. Thời gian thu hái nấm, tùy loại meo và cách ủ. Nấm ra rộ vào ngày thứ 12-15, sau đó 7 - 8 ngày ra tiếp đợt 2 và thu hái trong 3 - 4 ngày thì kết thúc vụ trồng nấm. Vụ nấm rơm từ 25 - 30 ngày.
- Nấm rơm vào thời điểm thu hoạch hái 2 lần/ngày. Lần thứ 1 vào sáng sớm trước 6 giờ. Thu hái lần thứ 2 vào khoảng 14-15 giờ chiều.
- Nấm rơm phát triển liên tục và nhiều cây dính vào nhau, chọn hái những cây còn búp, hơi nhọn đầu. Cách hái, xoay nhẹ cây nấm, tách ra khỏi mô, không nên để sót chân nấm trên mô, vì phần chân nấm khi thối rữa, sẽ làm hư các nụ nấm kế bên. Sau khi hái xong, đậy kỹ áo mô lại. Thời gian thu hoạch nấm thường 7-10 ngày. Năng suất trung bình 1,5kg nấm tươi/m liếp nấm.
- Nấm sau khi thu hái cần tiêu thụ ngay trong 2 - 3 giờ. Nếu muốn để ngày hôm sau cần bảo quản ở nhiệt độ từ 10-150C.
Nguyệt Hạ (tổng hợp)
