Liên kết phát triển đổi mới sáng tạo bền vững

Tỉnh Đồng Nai có nhiều điều kiện, tiềm năng để phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo (ĐMST). Trong đó, để thúc đẩy hoạt động ĐMST, việc gắn kết chặt chẽ theo mô hình “3 nhà” (Nhà nước - viện/trường - doanh nghiệp) đóng vai trò quan trọng.

Lãnh đạo Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Đồng Nai tham quan gian hàng giới thiệu các sản phẩm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của địa phương tại sự kiện Techfest Dong Nai 2025. Ảnh: Hải Quân

PGS.TS Từ Diệp Công Thành, Giám đốc Trung tâm Sở hữu trí tuệ và Chuyển giao công nghệ (IPTC), Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh đã có những chia sẻ với phóng viên Báo và Phát thanh, Truyền hình Đồng Nai về những tiềm năng, cơ hội để thúc đẩy hoạt động ĐMST tại địa phương.

Đổi mới sáng tạo đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế tri thức

PGS.TS Từ Diệp Công Thành. Ảnh: Hải Quân

* Thưa ông, trong bối cảnh khoa học, công nghệ (KHCN) ngày càng phát triển, hoạt động ĐMST đóng vai trò ra sao để góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội, thực hiện các nhiệm vụ đột phá về phát triển KHCN tại các địa phương, trong đó có Đồng Nai?

- Nền kinh tế toàn cầu đang được định hình lại bởi tri thức và sáng tạo. Tài sản trí tuệ, ĐMST đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế tri thức, nhất là trong bối cảnh hội nhập, KHCN phát triển mạnh mẽ như hiện nay. ĐMST không chỉ là lý thuyết mà phải có ứng dụng thực tiễn giải quyết các vấn đề thực tế. Tính ứng dụng thể hiện ở khả năng đáp ứng nhu cầu thị trường, xã hội hoặc khoa học, góp phần giải quyết vấn đề thực tế đặt ra.

ĐMST bắt đầu từ việc tạo ra những ý tưởng, công nghệ hoặc sản phẩm mới hoàn toàn. Tính mới có thể là tuyệt đối (sáng chế hoàn toàn mới) hoặc tương đối (cải tiến đáng kể so với hiện có). Qua đó, tạo ra giá trị tri thức mới.

Ngoài ra, ĐMST phải có tiềm năng chuyển đổi thành sản phẩm, dịch vụ hoặc công nghệ thương mại hóa. Khả năng này thể hiện ở việc có thể tạo ra giá trị kinh tế thông qua việc bán, cho thuê hoặc áp dụng trực tiếp. Từ đó, tạo ra giá trị kinh tế cho các đơn vị, doanh nghiệp, địa phương. ĐMST không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn phải có ảnh hưởng tích cực đến xã hội, môi trường và chất lượng cuộc sống...

* Việc thúc đẩy ĐMST hiện nay có những thời cơ, thách thức nào, thưa ông?

- ĐMST không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu sống còn trong bối cảnh hội nhập hiện nay. Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển KHCN, ĐMST và chuyển đổi số quốc gia là kim chỉ nam cho hành trình thúc đẩy ĐMST trên cả nước nói chung và các địa phương, trong đó có tỉnh Đồng Nai.

ĐMST tạo ra nhiều thời cơ phát triển bền vững cho doanh nghiệp, địa phương, đóng góp vào tăng trưởng kinh tế bền vững; thúc đẩy thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học, sáng chế; hình thành lớp doanh nhân sáng tạo… Đồng thời hoạt động ĐMST góp phần nâng cao năng lực KHCN quốc gia, thúc đẩy văn hóa tôn trọng và bảo vệ tri thức, phát triển các giải pháp cho các thách thức xã hội toàn cầu…

Bên cạnh những tiềm năng, cơ hội phát triển, hoạt động ĐMST cũng đối mặt với nhiều thách thức ở nhiều địa phương như: thiếu cơ chế quản trị tài sản trí tuệ tập trung, thiếu vốn đầu tư cho ươm tạo công nghệ; tồn tại một số hạn chế trong liên kết với doanh nghiệp… Song song với đó, nhiều trường đại học, doanh nghiệp quản trị và khai thác thương mại các tài sản trí tuệ vẫn còn hạn chế.

Đồng Nai có nhiều lợi thế lớn để phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo

* Theo ông, tỉnh Đồng Nai có những tiềm năng, lợi thế nào để phát triển hệ sinh thái ĐMST hiệu quả, bền vững?

- Tỉnh Đồng Nai có vị trí địa lý thuận lợi, tiếp giáp Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm kinh tế, KHCN và ĐMST của cả nước. Hơn thế nữa, Đồng Nai là địa phương năng động, có hạ tầng phát triển đồng bộ, đa dạng từ hạ tầng số, hạ tầng logistics đến kết nối hạ tầng giao thông. Trong đó, Cảng hàng không quốc tế Long Thành khi đi vào hoạt động sẽ là động lực quan trọng để thúc đẩy phát triển KHCN, ĐMST, logistics, tạo động lực phát triển thị trường cho sản phẩm công nghệ tại Đồng Nai trong tương lai.

Hoạt động KHCN, ĐMST và chuyển đổi số được địa phương quan tâm, chú trọng. Trong đó, Tỉnh ủy Đồng Nai đã ban hành Kế hoạch số 469-KH/TU ngày 16-5-2025 về thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển KHCN, ĐMST và chuyển đổi số quốc gia trên địa bàn tỉnh.

Bên cạnh đó, tỉnh hiện có nhiều khu, cụm công nghiệp, doanh nghiệp về công nghệ đang hoạt động, quy mô nguồn nhân lực lớn. Ngoài ra, Đồng Nai hiện nằm trong nhóm dẫn đầu cả nước về phát triển sản phẩm OCOP (Chương trình Mỗi xã một sản phẩm) với khoảng 490 sản phẩm OCOP, trong đó có nhiều sản phẩm đạt chuẩn OCOP 4-5 sao. Đây là những nền tảng để thúc đẩy ĐMST, nâng cao hiệu quả quản lý, phát triển tài sản trí tuệ, thực hiện các mục tiêu tăng trưởng, phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

* Để thúc đẩy hoạt động ĐMST phát triển bền vững, theo ông, các địa phương (trong đó có Đồng Nai) cần quan tâm, lưu ý những vấn đề gì? 

- Để phát triển hoạt động ĐMST bền vững, các địa phương cần xây dựng kế hoạch, định hướng dài hơi trong phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp, ĐMST, chú trọng phát triển, chuyển giao các công nghệ chiến lược. Địa phương cũng cần quan tâm đến việc xây dựng trung tâm hoạt động trong các lĩnh vực chính như: sở hữu trí tuệ, giám định công nghệ (TTO) chuyên nghiệp trong đại học; xây dựng khung pháp lý hỗ trợ đại học và nhà khoa học giữ quyền sở hữu kết quả nghiên cứu công, tạo động lực cho đổi mới; định hướng phát triển nguồn tài sản trí tuệ hình thành từ các trường đại học, doanh nghiệp, các sản phẩm OCOP, hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D) trong các doanh nghiệp, trường đại học.

Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh đang tập trung đẩy mạnh phát triển nguồn nhân lực về các lĩnh vực công nghệ chiến lược quốc gia như: công nghệ số AI, tự động hóa, công nghệ vật liệu tiên tiến, công nghệ sinh học, phát triển khoa học cơ bản… Bên cạnh đó, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh cũng xem xét mở rộng các hoạt động nghiên cứu, chuyển giao công nghệ phù hợp với các địa phương, tùy theo nhu cầu của địa phương để có những chương trình hợp tác cụ thể về hỗ trợ chuyển giao công nghệ, thúc đẩy ĐMST và cầu nối kết nối nguồn lực từ quốc tế đến các địa phương, trong đó có tỉnh Đồng Nai.

PGS.TS Từ Diệp Công Thành Giám đốc Trung tâm Sở hữu trí tuệ và Chuyển giao công nghệ (IPTC)

Đồng thời hỗ trợ mạnh mẽ thương mại hóa sáng chế, thành lập quỹ đầu tư và chính sách thuế ưu đãi để khuyến khích thương mại hóa tài sản trí tuệ; tăng cường liên kết quốc tế trong bảo hộ và khai thác tài sản trí tuệ, mở rộng hợp tác với các tổ chức quốc tế để tiếp cận công nghệ và thị trường toàn cầu.

Đặc biệt, đối với tỉnh Đồng Nai, để phát huy những thế mạnh, tiềm năng lớn trong thúc đẩy ĐMST, tỉnh cần đẩy mạnh triển khai các chương trình, hoạt động cụ thể để hướng tới lọt vào tốp đầu cả nước về phát triển tài sản trí tuệ, nhất là trong trường đại học, doanh nghiệp. Đồng thời địa phương cần thúc đẩy hợp tác “3 nhà” (Nhà nước - viện/trường - doanh nghiệp) thực sự đi vào chiều sâu. Trong đó, cần mảnh ghép là tổ chức KHCN trung gian để kết nối mô hình “3 nhà” một cách hiệu quả, bền vững.

Đồng Nai cần thành lập một trung tâm ĐMST, chuyển đổi số của tỉnh, bởi đây được xem là “kiến trúc sư” hoạch định chiến lược phát triển ĐMST của địa phương, đồng thời tiếp nhận chỉ đạo từ Tỉnh ủy, UBND tỉnh để đưa các nghị quyết, chính sách về ĐMST vào thực tế. Đồng thời đây cũng là cầu nối góp phần thúc đẩy hoạt động ĐMST theo mô hình “3 nhà”, kết nối các nguồn lực trong nước và quốc tế để thúc đẩy ĐMST của địa phương.

* Trân trọng cảm ơn ông!

Hải Quân (thực hiện)