Phòng bệnh tiêu chảy mùa nắng nóng

Bệnh tiêu chảy là tình trạng người bệnh đi ngoài phân lỏng 3 lần/ngày hoặc nhiều hơn, với các triệu chứng kèm theo là nôn, mất nước, rối loạn điện giải, nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến tử vong.

Bảo quản thức ăn đúng cách để đề phòng bệnh tiêu chảy (Ảnh: Internet)

Bệnh có thể lây lan nhanh và gây thành dịch lớn, nhất là ở những khu vực dân cư đông, sử dụng chung nguồn nước ăn uống, sinh hoạt. Bệnh hay bùng phát vào mùa hè, khi thời tiết nóng ẩm là điều kiện thuận lợi cho mầm bệnh phát triển.

* Triệu chứng của bệnh

Bệnh có một số triệu chứng điển hình như: đầy bụng, sôi bụng, tiêu chảy liên tục, nhiều lần, lúc đầu phân lỏng, sau toàn nước (trong trường hợp bị bệnh tả: phân toàn nước đục như nước vo gạo); nôn, lúc đầu nôn ra thức ăn, sau chỉ nôn ra toàn nước trong hoặc màu vàng nhạt; người mệt lả, có thể bị chuột rút; biểu hiện tình trạng mất nước từ nhẹ đến nặng như: khát nước, da khô, nhăn nheo, hốc hác, mắt trũng, mạch nhanh, huyết áp hạ, có khi không đo được huyết áp, tiểu tiện ít hoặc vô niệu, chân tay lạnh… và có thể dẫn đến tử vong.

* Nguyên nhân

Có nhiều nguyên nhân gây ra bệnh tiêu chảy như: virus, vi khuẩn (nguy hiểm nhất là tiêu chảy do phẩy khuẩn tả, còn gọi là bệnh tả), không dung nạp thức ăn (chẳng hạn như lactose), dị ứng thực phẩm, tác dụng phụ của một số thuốc (như Amoxicilline), bệnh đường ruột.

Ngoài một số bệnh gây ra tiêu chảy, một số thói quen hằng ngày sau đây cũng có thể gây ra tiêu chảy: không thường xuyên rửa tay sau khi đi vệ sinh, bảo quản thực phẩm không an toàn và hợp vệ sinh, không làm sạch bếp thường xuyên, nguồn nước không sạch, ăn đồ ăn thừa chưa hâm nóng.

* Đường lây bệnh

Bệnh lây theo đường tiêu hóa qua thức ăn, nước uống bị nhiễm khuẩn, bệnh có liên quan chặt chẽ với điều kiện môi trường, nước, an toàn thực phẩm và thói quen vệ sinh của người dân.

Những người có nguy cơ cao dễ mắc bệnh tiêu chảy như: những người ăn uống và sống gần với người bị tiêu chảy dễ mắc bệnh nếu không áp dụng các biện pháp phòng bệnh; dân cư tại những khu vực sử dụng nhà tiêu không hợp vệ sinh, đổ thẳng phân ra cống, mương, ao, hồ, sông, suối...; sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm; những người có thói quen ăn uống không hợp vệ sinh, hay ăn rau sống, thủy hải sản chưa nấu chín kỹ cũng có nguy cơ mắc bệnh; dân cư tại khu vực bị ngập lụt và sau ngập lụt cũng dễ mắc bệnh.

* Cách chăm sóc người bệnh tại nhà

Khi trẻ em bị tiêu chảy, người chăm sóc cần tránh việc cho trẻ nhịn ăn hoặc uống, nên cho trẻ uống nhiều nước và ăn uống bình thường, chú ý chọn thức ăn nấu chín kỹ và dễ tiêu hóa (như cháo thịt, cơm…); bảo quản thức ăn không để ruồi nhặng bâu vào; rửa tay trước khi ăn; dụng cụ cho trẻ ăn phải rửa sạch. Nếu trẻ còn đang bú vẫn cho trẻ bú bình thường và cho ăn những thức ăn nhẹ, dễ tiêu. Cho trẻ ăn nhiều bữa một ngày và số lượng mỗi bữa ít hơn bình thường.

Đối với trẻ bị tiêu chảy vấn đề đầu tiên và quan trọng nhất là phải bồi phụ lại lượng nước đã mất do trẻ đi tiêu nhiều lần mà phương pháp bù bằng đường miệng là phương pháp tốt nhất: cho trẻ uống nước theo nhu cầu, cho trẻ uống khi khát; sau mỗi lần đi tiêu cho uống thêm 1 cốc nước; nếu trẻ bị nôn thì cho trẻ uống từng ít một và tăng số lần lên.

Dung dịch muối đường (Oresol) là loại dung dịch được dùng phổ biến nhất; nếu không có sẵn Oresol thì dùng các nguyên liệu sau:

- 1 thìa gạt ngang muối (dùng thìa cà phê 5ml), 8 thìa gạt ngang đường (thìa cà phê 5ml), 2 hoặc 3 thìa nước cam hoặc chanh, tất cả pha trong 1 lít nước sôi để nguội.

- Hoặc 30g bột gạo, 1 thìa gạt ngang muối (thìa cà phê 5ml), đun sôi trong 1 lít nước.

Cần đưa trẻ tiêu chảy đi khám ngay khi trẻ có một trong các biểu hiện sau: sốt cao, phân có lẫn máu, nôn nhiều, tiêu lỏng nhiều hơn, khát nước hoặc rất khát, không tốt lên sau 2 ngày điều trị.

* Cách phòng bệnh tiêu chảy

Để phòng bệnh, Cục Y tế dự phòng khuyến cáo, người dân và cộng đồng cần:

Tăng cường vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường: thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt là trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh; mỗi gia đình có nhà tiêu hợp vệ sinh, không đi tiêu bừa bãi; không đổ rác thải, phân xuống ao, hồ; bảo đảm vệ sinh nhà cửa và môi trường xung quanh; hạn chế ra vào vùng đang có dịch.

Bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm: thực hiện ăn chín, uống chín, không uống nước lã; không ăn các thức ăn dễ bị nhiễm khuẩn chưa được chế biến và nấu chín, các thức ăn còn sống như: gỏi cá, tiết canh...; chọn mua thức ăn từ nguồn thực phẩm an toàn, có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, không sử dụng thực phẩm quá hạn sử dụng; các thức ăn đã nấu chín hoặc thức ăn còn dư, để từ bữa trước sang bữa sau phải được bảo quản tốt; rửa tay bằng xà phòng trước khi chế biến thức ăn để đảm bảo không làm nhiễm mầm bệnh từ tay bẩn vào thức ăn; hạn chế tập trung ăn uống đông người như: ma chay, đám giỗ, cưới xin, liên hoan... trong vùng đang có dịch.

Bảo vệ nguồn nước và dùng nước sạch: nguồn nước ăn uống, sinh hoạt của các gia đình phải được bảo vệ sạch sẽ, có nắp đậy, không để nguồn nước bẩn từ bên ngoài như: ao, hồ, sông, suối... chảy vào; ở những nơi không có nước máy mà đang có dịch tiêu chảy thì tất cả nước ăn uống đều phải được sát khuẩn bằng cloramin B; cấm đổ phân, chất thải, nước giặt rửa và đồ dùng của người bệnh xuống giếng, ao, hồ, sông, suối...

* Những thói quen sinh hoạt giúp hạn chế tiêu chảy

Theo các nhà dinh dưỡng, có thể kiểm soát được tiêu chảy nếu áp dụng một số biện pháp sau: uống nước ép trái cây không đường; ăn các loại thực phẩm chứa kali cao như: chuối, khoai tây; ăn các loại thực phẩm và uống chất lỏng có chứa natri cao như: nước canh, súp, nước giải khát, bánh quy mặn; ăn các thực phẩm giàu chất xơ, chẳng hạn như rau xanh, bột yến mạch, gạo; hạn chế thực phẩm có đường vì chúng có thể sẽ làm cho bệnh tiêu chảy trở nên trầm trọng hơn; tránh các thực phẩm có chứa caffeine như: trà, cà phê và nước giải khát có ga tránh các sản phẩm từ sữa và các thực phẩm giàu magiê.

TS-BS.Nguyễn Trọng Nơi

(Bệnh viện nhi đồng Đồng Nai)