Chuyện lá cờ ngũ sắc

Theo triết lý phương Đông, tất cả vạn vật đều phát sinh từ 5 nguyên tố cơ bản là: Mộc, Hỏa, Thổ, Kim và Thủy, được gọi chung là ngũ hành. Mỗi hành tương ứng với một màu, gồm: màu trắng ứng với hành Thủy, màu đỏ ứng với hành Hỏa, màu xanh ứng với hành Mộc,...

Ảnh minh họa. Nguồn: Intenet

Theo triết lý phương Đông, tất cả vạn vật đều phát sinh từ 5 nguyên tố cơ bản là: Mộc, Hỏa, Thổ, Kim và Thủy, được gọi chung là ngũ hành. Mỗi hành tương ứng với một màu, gồm: màu trắng ứng với hành Thủy, màu đỏ ứng với hành Hỏa, màu xanh ứng với hành Mộc, màu đen (hoặc tím) ứng với hành Kim, màu vàng ứng với hành Thổ. Ngũ hành chính là nhận thức của người xưa về bản chất và quy luật vận động của thế giới.

Tuy nhiên, người Việt phía Nam và người phương Bắc (Trung Quốc ngày nay) có nhận thức khác nhau về hành chủ. Theo GS.TS Trần Ngọc Thêm, người Việt có nền văn minh lúa nước hiền hòa, nên chọn hành chủ là Thổ. Nếu để ý, cờ ngũ sắc treo tại các đình, chùa, lễ hội trước đây lấy màu vàng làm trung tâm, viền xung quanh lần lượt là các màu còn lại của ngũ hành. Trong miếu thờ Ngũ hành nương nương tại phương Nam, bà mặc áo vàng luôn luôn được đặt ở vị trí chính giữa (trung tâm). Tại các buổi lễ tế, vị chủ tế thường mặc áo vàng (màu vàng của hành Thổ là vàng đất, khác với màu vàng kim dành cho vua). Trong khi đó, người phương Bắc với nền văn minh du mục mạnh mẽ nên chọn hành chủ là Hỏa, lấy màu đỏ làm chủ đạo, xem màu đỏ là màu của sự may mắn. Vì thế, trong các lễ cưới, đám tiệc người phương Bắc thường sử dụng màu đỏ.

Có một giai đoạn, sự trao truyền văn hóa ở nước ta bị đứt gãy, tạo ra những khoảng trống lớn trong hiểu biết, nhận thức của người dân về văn hóa, không dễ gì bù đắp. Và những khoảng trống này là cơ hội cho các yếu tố ngoại lai xâm nhập. Chính vì vậy, tại nhiều lễ hội, đình chùa người ta đã thản nhiên treo cờ ngũ sắc với màu đỏ làm trung tâm, mà cụ thể là tại lễ giỗ Tổ Hùng Vương năm 2017 ở phường Bình Đa do TP.Biên Hòa tổ chức. Điều này đã diễn ra nhiều năm nay, có một số nhà văn hóa đã đóng góp ý kiến, nhưng chưa thấy thay đổi.

Nếu so với chuyện những “linh vật lạ” như sư tử đá, kỳ lân, tỳ hưu một thời trấn giữ tại các đình chùa miếu mạo, thậm chí cả cơ quan công sở, thì chuyện treo cờ ngũ sắc lấy hành Hỏa của người phương Bắc làm trung tâm chỉ là chuyện “nhỏ như con thỏ”, chẳng thiệt hại gì đến lợi ích kinh tế, cũng chẳng phải là chuyện “cháy nhà, chết người”. Nhưng với những ai hiểu biết, yêu quý nền văn hóa nước nhà, chứng kiến sự “xâm lấn văn hóa” từng chút một, từ những chuyện nho nhỏ như thế, vẫn cảm thấy chạnh lòng mà nào ai biết...

Hà Lam