Ngành nông nghiệp: Năm 'sóng gió' vẫn đạt thành tích nổi bật

Chiều 23-12, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc chủ trì hội nghị trực tuyến toàn quốc tổng kết hoạt động ngành nông nghiệp năm 2019, triển khai kế hoạch năm 2020 và đã biểu dương thành tích của ngành nông nghiệp.

Phó chủ tịch UBND tỉnh Võ Văn Chánh chủ trì tại điểm cầu tỉnh Đồng Nai tham gia phát biểu tại hội nghị trực tuyến toàn quốc của ngành nông nghiệp. Ảnh: B.Nguyên

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá, đây là năm “sóng gió” với ngành nông nghiệp nhưng ngành vẫn đạt được thành quả toàn diện với nhiều điểm sáng, thành tích nổi bật. Xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt 41,3 tỷ USD là con số quan trọng; ấn tượng nhất là nông nghiệp đạt xuất siêu lớn.

* Năm vượt khó

Theo Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc, năm 2020 có nhiều sự kiện quan trọng, ngành nông nghiệp phải đóng góp tốt hơn, phải chủ động hơn trong nắm bắt thông tin thị trường; chủ động về các giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu. Lối đi mới rất đáng mừng cho nông nghiệp Việt Nam là có nhiều doanh nghiệp chế biến, công nghệ 4.0 được đầu tư, trở thành động lực phát triển cho nông nghiệp trong thời gian tới.

Năm 2019, ngành nông nghiệp phải đối mặt với nhiều khó khăn, đặc biệt dịch tả heo châu Phi gây thiệt hại chưa từng có cho ngành chăn nuôi (làm giảm 1,1% tăng trưởng toàn ngành). Tác động của biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan, hạn hán, lũ lụt, cháy rừng, sạt lở, xâm nhập mặn mức độ nghiêm trọng hơn. Cả nước đã tiêu hủy hơn 342 ngàn tấn thịt heo với hơn 5 ngàn tỷ đồng để hỗ trợ phòng, chống dịch bệnh này. Công tác phòng, chống thiên tai được triển khai chủ động, bài bản hơn nên giảm thiệt hại so với năm 2018 nhưng trong năm vẫn có 130 người chết, thiệt hại khoảng 7 ngàn tỷ đồng.

Vượt khó, ngành nông nghiệp vẫn duy trì được đà tăng trưởng khá, nhiều chỉ tiêu đạt và vượt kế hoạch đề ra. Ước tính tốc độ tăng GDP toàn ngành đạt khoảng 2,2%. Ngành nông nghiệp chủ động điều chỉnh chiến lược, kế hoạch, cơ cấu sản xuất phù hợp, dựa trên lợi thế, thị trường và thích ứng biến đổi khí hậu. Cụ thể, cả nước chuyển đổi khoảng 100 ngàn hécta lúa có khả năng bị hạn, thiếu nước tưới sang cây trồng khác, nuôi trồng thủy sản có thu nhập cao hơn.

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp - phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường, trong năm 2019 cả nước thành lập mới 2.756 doanh nghiệp, nông, lâm, thủy sản là một trong những lĩnh vực có số doanh nghiệp quay lại hoạt động cao. Nhiều tập đoàn, doanh nghiệp lớn đã mở rộng đầu tư vào nông nghiệp, nhất là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Nhờ hiệu ứng của nhiều chính sách khuyến khích đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, trong năm ngành thu hút được 17 dự án với tổng mức đầu tư trên 20 ngàn tỷ đồng đi vào hoạt động. Nhờ đó, cả nước đã xây dựng được 1.484 chuỗi liên kết sản xuất, chế biến, tiêu thụ nông sản với 2.374 sản phẩm; trong đó nhiều chuỗi liên kết có quy mô vùng.

* Thắng lợi về xuất khẩu

Năm 2019 là năm xuất khẩu nông sản đối mặt với nhiều thách thức như: tác động từ cuộc chiến thương mại giữa các nền kinh tế lớn làm cho sản xuất, xuất nhập khẩu nông sản chủ lực luôn đứng trước những rủi ro; nhiều quy định mới về truy xuất nguồn gốc, xuất xứ, tiêu chuẩn an toàn thực phẩm ngày càng cao hơn; các mặt hàng nông sản giảm giá từ 10-15%..., nhưng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản ước đạt 41,3 tỷ USD, tăng trên 3% so với năm 2018. Thặng dư thương mại toàn ngành ước đạt kỷ lục 10,4 tỷ USD, tăng trên 19% so với năm 2018. Tiếp tục duy trì 8 nhóm mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD, trong đó có 4 mặt hàng trên 3 tỷ USD là: gỗ và sản phẩm gỗ (đứng đầu với trên 11 tỷ USD), tôm, rau, hạt điều.

Đồng Nai tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa lớn, ứng dụng công nghệ cao. Trong ảnh: Trang trại trồng rau sạch trong nhà màng tại huyện Cẩm Mỹ. Ảnh: B.Nguyên

Đây cũng là năm các loại nông sản mở rộng xuất khẩu vào nhiều thị trường khó tính như: xuất khẩu trái vải thiều tươi, thịt gà chế biến vào Nhật Bản; xuất khẩu heo sữa vào Malaysia, Hong Kong (Trung Quốc); xuất khẩu mật ong đi Mỹ, Liên minh châu Âu (EU); xuất khẩu sữa vào Trung Quốc; hoàn thành đàm phán với cơ quan thẩm quyền của Hong Kong để xuất khẩu thịt heo mảnh đông lạnh, thịt gà chế biến và tổ yến sang Hong Kong. Trung Quốc đã chấp nhận nhập khẩu chính ngạch 48 loài thủy sản sống, 128 loại sản phẩm thủy sản sơ chế, chế biến của 650 doanh nghiệp từ Việt Nam. Mỹ đã công nhận tương đương đối với mặt hàng cá da trơn Việt Nam, giảm thuế nhập khẩu cá tra, tôm của Việt Nam hầu như về mức 0%.

Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh đánh giá, đây là năm cả 2 Bộ Nông nghiệp - phát triển nông thôn và Công thương đã chủ động trong công tác phối hợp để định hướng sản xuất trên cơ sở tín hiệu thị trường. Công tác hỗ trợ cho hợp tác xã, người nông dân, cho các chuỗi cung ứng trong việc xây dựng chỉ dẫn địa lý và truy xuất nguồn gốc, xây dựng thương hiệu nông sản Việt Nam được quan tâm; điều này rất quan trọng vì năm 2020, Việt Nam sẽ thực thi hàng loạt nghị định thương mại tự do. Bất cập cần sự phối hợp của các bộ, ngành trong thời gian tới là công tác bảo vệ thị trường nội địa, bảo vệ cho các ngành sản xuất trong nước bằng các công cụ pháp lý, mà đặc biệt là các hàng rào kỹ thuật.

* Cần đổi mới tư duy

Tham gia hội nghị trực tuyến của ngành nông nghiệp, đại diện các bộ, ngành liên quan đều bày tỏ sự hợp tác chặt chẽ vì mục tiêu phát triển ngành nông nghiệp bền vững, hội nhập tốt. Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Lê Minh Hưng cho biết, năm 2019, tổng dư nợ cho vay trong lĩnh vực nông nghiệp khoảng 2 triệu tỷ đồng, chiếm khoảng 25% toàn ngành kinh tế. Điều này cho thấy cơ cấu tín dụng có sự chuyển biến tích cực. Cơ chế chính sách về vốn cho nông nghiệp đã có đủ, thời gian tới ngành ngân hàng sẽ quan tâm triển khai vào thực tế; sẽ làm việc với các địa phương để cùng tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy cho vay trong nông nghiệp, nông thôn.

Định hướng phát triển nông nghiệp, nông thôn trong thời gian tới, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, kết quả đạt được và những kinh nghiệm rút ra trong năm 2019 là cơ sở đặt ra tầm nhìn phát triển cho ngành nông nghiệp trong năm 2020 và định hướng đến năm 2025. Các địa phương cần tạo được động lực mới, khí thế mới; không để tư duy cũ tiếp tục tồn tại trong tái cơ cấu nông nghiệp. Cụ thể, hiện ngành nông nghiệp đang đứng trước ba thách thức lớn là: cạnh tranh quyết liệt trong thương mại toàn cầu, trong đó xu hướng chiến tranh thương mại có nhiều phức tạp kể cả với sản phẩm nông nghiệp; tình hình dịch bệnh trên vật nuôi, cây trồng, đặc biệt là dịch tả heo châu Phi; biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan. Nhưng vẫn có nhiều thời cơ cho nông nghiệp Việt Nam khi nhiều thị trường lớn “mở cửa” cho nông sản Việt Nam. Bộ Nông nghiệp - phát triển nông thôn cần phối hợp tốt với các bộ, ngành để tìm thị trường, tìm nguồn vốn phát triển nông nghiệp. Trong đó, ủng hộ thị trường xuất khẩu chính ngạch thay cho xuất khẩu tiểu ngạch vốn có nhiều vấn đề, rủi ro.

Là một trong 2 tỉnh đầu tiên của cả nước hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới vào năm 2019, Phó chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai Võ Văn Chánh cho biết, ngành nông nghiệp tỉnh tiếp tục định hướng phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa, nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Điểm nổi bật là tỉnh có 120 chuỗi liên kết sản xuất nông sản; có 12 mã số vùng trồng cho nhiều sản phẩm như: ca cao, xoài, chôm chôm… xuất khẩu vào các thị trường khó tính. 90% tổng đàn heo, gà của tỉnh truy xuất được nguồn gốc; xuất khẩu tốt sản phẩm thịt gà vào thị trường Nhật Bản. Đồng Nai cũng có thành tích nổi bật trong phong trào khởi nghiệp trong nông nghiệp với nhiều mô hình ấn tượng như: sản xuất phân bón hữu cơ từ phân gà; ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất giống cây trồng...

Bình Nguyên