Triển lãm các kiệt tác bị ''lãng quên'' của Ấn Độ tại Anh

Ấn Độ là một trong những quốc gia đa dạng về tôn giáo và dân tộc nhất trên thế giới. Vì vậy, nền văn hóa của nước này luôn nhận được sự quan tâm rất lớn không chỉ tại châu Á mà trên khắp thế giới. Trong đó, một cuộc triển lãm về những kiệt tác hội họa của Ấn Độ đang diễn ra tại Bảo tàng Nghệ thuật Wallace Collection, Anh.

Ấn Độ là một trong những quốc gia đa dạng về tôn giáo và dân tộc nhất trên thế giới. Vì vậy, nền văn hóa của nước này luôn nhận được sự quan tâm rất lớn không chỉ tại châu Á mà trên khắp thế giới. Trong đó, một cuộc triển lãm về những kiệt tác hội họa của Ấn Độ đang diễn ra tại Bảo tàng Nghệ thuật Wallace Collection, Anh.

Bức Chim sả rừng Ấn Độ trên nhánh gỗ đàn hương (Sheikh Zainuddin, 1779)

Với chủ đề “Forgotten Masters - Indian Painting for the East India Company” (Những bậc thầy bị lãng quên - tranh Ấn Độ của Công ty Đông Ấn), triển lãm tập trung vào các nghệ sĩ bị “lãng quên” từ thời đế quốc Anh. Tại đây, một loạt các bức tranh tinh xảo của các họa sĩ bậc thầy của Ấn Độ vào thế kỷ 18 và 19 được giới thiệu và chia theo danh mục, tài liệu và biên niên.

* Trả lại “sự thừa nhận” cho các nghệ sĩ

Từ năm 1815-1914 là khoảng thời gian mà các sử gia coi là “thế kỷ đế quốc” của Anh, họ mở rộng lãnh thổ của mình thêm 26 triệu km² và có thêm dân số khoảng 400 triệu người. Vào thời điểm đó, Công ty Đông Ấn của Anh cũng hoạt động mạnh mẽ tại châu Á. Vào những năm 1850, công ty này hầu như giữ độc quyền thương mại tại Ấn Độ.

Do bị Anh cai trị, những tác phẩm ra đời trong giai đoạn này không được xem là sáng tạo của người Ấn Độ. Thay vào đó, các bức tranh này được xem là tài sản của Công ty Đông Ấn và trở thành những tác phẩm không tên tuổi. Nhà sử học William Dalrymple, người phụ trách triển lãm “Forgotten Masters - Indian Painting for the East India Company”, nhấn mạnh sự bất công này và mong muốn khôi phục quyền tác giả và sự ghi nhận đối với những tác phẩm hội họa mà ông cho là vĩ đại nhất mọi thời đại.

Mặc dù đã hơn 200 tuổi, nhiều tác phẩm về thiên nhiên hoang dã của các họa sĩ này vẫn vẹn nguyên sự sống động. Tiêu biểu là bức tranh tuyệt đẹp Chim sả rừng Ấn Độ trên nhánh gỗ đàn hương (1779) của danh họa Sheikh Zainuddin. Với sự pha trộn màu sắc ngọc lam và nâu độc đáo cho bộ lông của chim sả rừng Ấn Độ, đây được xem như những gợn sóng tinh tế thể hiện cả phong cách lịch sử tự nhiên châu Âu và truyền thống hội họa của triều đại Mughal ở Ấn Độ.

Hội họa Mughal là sự kết hợp giữa phong cách Hồi giáo, Ba Tư và Ấn Độ. Nó được phát triển trong suốt thế kỷ 16-19 dưới sự cai trị của triều đại Mughal. Do vậy, các họa tiết có thể được nhìn thấy trong các bức họa Mughal là những đám mây cuồn cuộn, các thiên thần có cánh, cảnh chiến đấu, cây cối, chim chóc và động vật.

“Đáng chú ý là sự tinh tế của những bức tranh như vậy bị phủ nhận. Sau sự sụp đổ của đế quốc Anh, người Anh đã quên đi những tác phẩm tuyệt vời này và coi nó như một thứ bỏ đi” - William Dalrymple chia sẻ.

* Câu chuyện lịch sử đằng sau những bức tranh

Tại triển lãm, người xem được thấy bức tranh một anh chàng trong trang phục truyền thống Mughal. Ngay sau đó là một bức tranh khác khắc họa anh ta với trang phục quân sự châu Âu. Đó là bức tranh của Ghulam Ali Khan về Kala, người đã trở thành bạn thân với chủ nhân của mình - sĩ quan William Fraser. Trong bức tranh thứ hai, Kala bảnh bao trong chiếc áo khoác kiểu Napoleon, đôi bốt Jodhpur nhưng vẫn giữ được một vài nét văn hóa dân tộc của mình. Đó là hình ảnh mặt trăng - biểu tượng vị thần Hindu, thần Shiva được trang trí trên chiếc mũ của anh. Bức tranh và câu chuyện về Kala là một trong những tác phẩm thể hiện góc nhìn thực tế của các nghệ sĩ về cuộc sống của người dân Ấn Độ trong thời kỳ trên.

Bức The Great Gun of Agra (Sita Ram, 1815)

Phần cuối của triển lãm, các họa sĩ Ấn Độ chủ yếu vẽ theo phong cách châu Âu. Ví dụ điển hình là bức The Great Gun of Agra (Súng đại bác Agra) của Sita Ram (1815), gợi nhớ đến nhiều bức tranh về vùng nông thôn Anh của danh họa nổi tiếng John Constable (1776-1837). Những tác phẩm của triển lãm này dường như đã mang đến một cái nhìn toàn cảnh về quá trình phát triển hội họa cũng như con người Ấn Độ ở một giai đoạn lịch sử nhất định.

Đối với William Dalrymple, phần lớn các tác phẩm được trưng bày trong triển lãm này đều là tác phẩm cuối cùng còn sót lại của hội họa Ấn Độ, là dấu ấn cuối cùng của truyền thống 2 ngàn năm - trước sự sụp đổ của chủ nghĩa thực dân. Đây cũng là niềm đam mê, nhiệt huyết và tự hào mà ông muốn nói đến để tôn vinh các nghệ sĩ của những tác phẩm trên.

Quang Anh
(tổng hợp)