Bỏ thuốc lá để giảm nguy cơ mắc bệnh phình động mạch chủ bụng

Phình động mạch chủ bụng là một trong 5 nguyên nhân hàng đầu có thể gây đột tử như: tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim. Bệnh diễn tiến âm thầm, gần như không có biểu hiện, triệu chứng.

TS-BS Võ Tuấn Anh, Trưởng khoa Ngoại lồng ngực - tim mạch Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai giải thích cơ chế phình động mạch chủ bụng và cách điều trị. Ảnh: H.Dung

* Nhiều bệnh nhân không qua khỏi

TS-BS Võ Tuấn Anh, Trưởng khoa Ngoại lồng ngực - tim mạch Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai cho biết, cách đây ít lâu, bệnh viện tiếp nhận một bệnh nhân nam 73 tuổi. Bệnh nhân đang ngủ ở nhà trong đêm khuya thì đột ngột bị đau bụng dữ dội, đau lan ra sau lưng, lan sang hông phải kèm theo choáng váng, chóng mặt, vã mồ hôi. Bệnh nhân lập tức được người nhà đưa đến bệnh viện cấp cứu.

Tại đây, bác sĩ tiến hành hồi sức, chụp CT scan bụng và phát hiện bệnh nhân bị phình động mạch chủ bụng dưới thận đã vỡ. Bệnh nhân được đưa ngay lên phòng mổ để hồi sức, mổ cấp cứu để thay đoạn phình động mạch chủ bụng. Bệnh nhân may mắn sống sót và được xuất viện sau 9 ngày điều trị.

Không may mắn như bệnh nhân trên, cách đây 1 tuần, bệnh viện tiếp nhận một bệnh nhân nam 64 tuổi nhập viện trong tình trạng ói ra máu, đi cầu ra máu, mê man, được đặt ống nội khí quản, sốc, không đo được mạch, huyết áp, phải đưa lên phòng mổ cấp cứu nhưng bệnh nhân không qua khỏi.

Thống kê cho thấy, nếu bệnh nhân vào bệnh viện trong tình trạng đã bị vỡ phình động mạch chủ bụng thì tỷ lệ tử vong là 50-70%. Trong khi đó, nếu phát hiện bệnh sớm, điều trị sớm thì tỷ lệ tử vong chỉ khoảng 1%.

Theo BS Tuấn Anh, những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh phình động mạch chủ bụng là nam giới từ 65-75 tuổi có hút thuốc lá. Các nghiên cứu cho thấy, có khoảng 75% bệnh nhân nam giới bị phình động mạch chủ bụng từng hút thuốc lá; nam giới bị tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, bệnh nhân lớn tuổi, bị xơ vữa động mạch và tiền căn gia đình có người mắc bệnh phình động mạch chủ bụng.

* Siêu âm bụng, bỏ thuốc lá

Đa số bệnh nhân bị phình động mạch chủ bụng phát hiện bệnh rất tình cờ trong một lần đi siêu âm bụng. Ngoài ra, có thể sờ thấy 1 khối tròn trên bụng đập theo nhịp mạch, đau bụng, đau lưng dữ dội hoặc âm thầm, choáng váng, chóng mặt, da xanh tái, nôn ói…

Để phát hiện sớm bệnh phình động mạch chủ bụng, những người có yếu tố nguy cơ cần đi siêu âm bụng tầm soát 1 lần trong đời. Đây là việc làm rất dễ dàng, không xâm lấn, rẻ tiền và có thể thực hiện nhiều lần, đem lại lợi ích lớn. Bởi nếu mắc bệnh, việc điều trị sẽ được thực hiện bằng một trong 2 phương pháp. Đó là mổ hở (chi phí khoảng 30 triệu đồng) và can thiệp nội mạch động mạch chủ (chi phí khoảng 320 triệu đồng, đã bao gồm BHYT).

TS-BS Tuấn Anh nhấn mạnh, hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ rất lớn đối với bệnh phình động mạch chủ. Hút thuốc lá gây phá hủy hệ thống mạch máu rất khủng khiếp, trong đó có phình động mạch chủ bụng. Các loại hóa chất có trong khói thuốc lá sẽ gây ảnh hưởng, làm xơ cứng hệ thống mạch máu trong cơ thể và làm giảm đi những sợi đàn hồi trong mạch máu. Từ đó sẽ làm hư luôn mạch máu lớn và mạch máu nhỏ, mạch máu não. Do đó, những người hút thuốc lá (từ 100 điếu trở lên) thường có nguy cơ đối mặt với các bệnh như: tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, phải cắt bỏ chân do tắc mạch máu và phình động mạch chủ bụng vỡ.

Thực tế cho thấy, đàn ông lứa tuổi từ 5X trở lên ít khi nào bị béo phì nhưng đa số hút thuốc lá rất nhiều nên gây ra các bệnh về mạch máu như: tắc mạch, phình mạch, tai biến, nhồi máu cơ tim. Ngoài ra, việc hút thuốc lá thụ động cũng có nguy cơ bị bệnh phình động mạch chủ bụng giống người hút thuốc lá chủ động.

Do vậy, bác sĩ khuyến cáo người dân có nguy cơ nên đi khám tầm soát, siêu âm bụng 1 lần trong đời để sớm phát hiện và điều trị bệnh; bỏ hút thuốc lá, tránh xa khói thuốc lá.

Hạnh Dung