Trẻ bị mắc tự kỷ không những chậm phát triển về quan hệ xã hội, ngôn ngữ, giao tiếp, học hành mà còn có những rối loạn hành vi ảnh hưởng lớn đến môi trường gia đình và xã hội.
Trẻ bị mắc tự kỷ không những chậm phát triển về quan hệ xã hội, ngôn ngữ, giao tiếp, học hành mà còn có những rối loạn hành vi ảnh hưởng lớn đến môi trường gia đình và xã hội.
Số liệu báo cáo của các bệnh viện nhi cho thấy, số trẻ đến khám được chẩn đoán mắc bệnh tự kỷ ngày càng gia tăng. Mặc dù thời gian gần đây, bệnh tự kỷ đã được xã hội nhắc đến nhiều hơn, nhưng người hiểu về tự kỷ lại rất ít, kể cả các bác sĩ nhi khoa và các nhà chuyên môn khác. Ngay cả các bậc cha mẹ khi biết con mình mắc hội chứng này cũng rất sốc, hoang mang và không biết làm gì để giúp trẻ hòa nhập cộng đồng.
* Cha mẹ hoang mang
Chị H.N có con mắc chứng tự kỷ năm nay đã được 6 tuổi, hiện đang can thiệp tại Trung tâm tâm lý học ứng dụng Sông Phố (TP.Biên Hòa) tâm sự: khi sinh con, cả gia đình vỡ òa trong niềm hạnh phúc vì con là 1 bé trai kháu khỉnh, trắng trẻo và bụ bẫm. Thời gian trôi đi, con 1 tuổi, rồi 2 tuổi, vẫn không biết nói. Thay vào đó, bé chỉ la hét, chỉ thích chơi một mình, chơi những đồ chơi có thể quay tròn được... Chị bắt đầu có những linh cảm, bắt đầu để con ở nhà để cố gắng dạy thật nhiều cho bằng những đứa trẻ khác. Hàng xóm nói chắc bé bị tự kỷ, chị mắng xối xả rằng sao nỡ quở con mình, bé đẹp trai, sáng sủa thế sao mà tự kỷ được. Trong lòng có những hồ nghi, nhưng vì lòng tự ái của một người mẹ, chị đã không nghe theo bất cứ lời khuyên nào lúc đó.
 |
| Trẻ tự kỷ biểu diễn văn nghệ tại lễ kỷ niệm ngày thế giới nhận biết về bệnh tự kỷ. |
Nhưng thời gian không chờ chị, thiên thần của chị tròn 3 tuổi, cũng cộng thêm với số tuổi của bé là những hành vi tự bộc phát thêm mà chị không thể kiểm soát được. Chị cùng chồng lặng lẽ đưa con đi đến các bệnh viện cầu cứu bác sĩ với hy vọng sẽ kiếm được toa thuốc nào đó chữa được bệnh cho con giống như chữa đau đầu, đau răng. Đi đến đâu người ta cũng nói kết luận con chị có dấu hiệu của chứng tự kỷ. Chị hoang mang, lao vào tìm đọc, học tất cả mọi thứ mà chị tìm thấy trên mạng, học tất cả những khóa học của bệnh viện dành cho phụ huynh những mong giúp con mình. Nhưng chị đọc tài liệu và tự mình làm thì thấy một mình mình là chưa đủ, phải có sự trợ giúp của chuyên viên tâm lý hoặc giáo dục đặc biệt. Sau gần một năm học bán trú ở Trung tâm tâm lý học ứng dụng Sông Phố, con chị đã có những tiến bộ trông thấy. Chị bảo: “Mình bảo thủ quá, giá đừng cố chấp mà cho con đi can thiệp sớm thì đâu đến nỗi”.
* Đa phần được phát hiện muộn
Theo các nghiên cứu và thực tế lâm sàng cho thấy, trẻ tự kỷ được phát hiện, chẩn đoán và can thiệp sớm (trước 3 tuổi) rất quan trọng cho việc cải thiện toàn bộ các chức năng, như: ngôn ngữ, tương tác xã hội, hành vi và giúp trẻ hòa nhập cộng đồng tốt nhất. Tuy nhiên, tại Việt Nam, trẻ tự kỷ thường được chẩn đoán muộn và điều này làm mất đi cơ hội giúp trẻ tự kỷ phát triển và hòa nhập. Một nghiên cứu từ Hoa Kỳ cho thấy, nếu trẻ được can thiệp sớm, trước 3 tuổi có thể đến 80% hòa nhập cộng đồng. Việc can thiệp cho trẻ tự kỷ rất cần sự phối hợp của cha mẹ.
Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy, trẻ mắc chứng tự kỷ vẫn còn bị kỳ thị trong xã hội, nhất là trong bối cảnh trường học. Hiện Nhà nước vẫn chưa có trường chuyên biệt và chính sách cho đối tượng trẻ này. Các trường bình thường thì ngại và rất ít nhận trẻ tự kỷ. Chính vì điều này làm cho trẻ khó khăn trong việc hòa nhập cộng đồng một cách trọn vẹn.
Trẻ tự kỷ rất cần được phát hiện kịp thời càng sớm càng tốt từ phía gia đình, các cơ sở y tế, các trường mầm non để trẻ có nhiều cơ hội hòa nhập với cộng đồng và xã hội. Một thái độ ân cần, một ánh mắt cảm thông là liều thuốc giúp trẻ tự kỷ và cha mẹ đứng vững và tiếp tục bước trên con đường chông gai. Ngược lại, một lời nói hay một cử chỉ kỳ thị dù nhỏ, cũng đủ làm họ rơi vào tuyệt vọng. Cộng đồng xã hội hãy chung tay hành động vì trẻ tự kỷ, phá đi bức tường ngăn cách để các em được hòa nhập với xã hội. Chỉ như thế mới giúp những đứa trẻ vốn đã kém may mắn đỡ thiệt thòi hơn.
Lê Minh Công - Vũ Thị Loan
