Từ hương ước xưa đến nếp sống hôm nay

Xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước ở Đồng Nai những năm qua đã góp phần thực hiện phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa.

 Xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước ở Đồng Nai những năm qua đã góp phần thực hiện phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa.

Thực hiện hương ước, quy ước tổ chức lễ hội truyền thống góp phần gìn giữ, phát huy những giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc. Ảnh: L.Na

Bên cạnh những hương ước, quy ước xưa của các dòng họ, của ấp, khu phố, những quy ước hôm nay được xây dựng trên cơ sở kế thừa văn hóa truyền thống vừa đưa những tiêu chí văn hóa mới vào cuộc sống.

* Xây dựng hương ước, quy ước

Là một trong những ấp có nhiều thành phần dân tộc (người Kinh, Hoa, Tày, Nùng, Khmer và Mường) cùng sinh sống, ấp 2, xã Suối Nho (H.Định Quán) có hơn 250 hộ gia đình với 1.190 người sinh sống. Phó trưởng ấp 2 Nguyễn Thị Dung cho biết, hơn 5 năm nay, ấp đã xây dựng quy ước, hương ước và được thực hiện một cách nghiêm túc, không chỉ quy định nghĩa vụ của mỗi cá nhân, mỗi cộng đồng mà còn định rõ trách nhiệm của cộng đồng trong việc bảo vệ, giúp đỡ lẫn nhau trong đời sống thường nhật.

“Nếu như trước đây trong ấp vẫn còn một số phong tục lạc hậu, mê tín dị đoan… thì nay được Ban ấp tuyên truyền, hoạt động này đã chấm dứt. Hằng tháng, hằng quý, ở ấp có bất cứ lễ hội, ma chay hay cưới hỏi, người dân đều tham gia, đến chia vui, chia buồn cùng các gia đình. Mọi người khuyên nhủ nhau cùng ăn ở hòa thuận, giữ gìn tình làng nghĩa xóm. Các hộ gia đình đều có cam kết không vi phạm quy định trong bản hương ước, quy ước. Nếu vi phạm sẽ bị đưa ra phê bình, kiểm điểm. Ngược lại, nếu thực hiện tốt sẽ được biểu dương và đề nghị khen thưởng” - bà Dung chia sẻ.

Ấp văn hóa Bảo Thị (xã Xuân Định, H.Xuân Lộc) có 97% dân số là đồng bào có đạo. Trưởng ấp Nguyễn Quang Khải chia sẻ, từ ngày thực hiện hương ước, quy ước, người dân trong ấp chấp hành rất nghiêm túc.  Ban ấp đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, nâng cao nhận thức của nhân dân về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của hương ước, quy ước trong tự quản cộng đồng.

Vừa thực hiện hương ước, quy ước, ấp văn hóa Bảo Thị còn ra sức thi đua, xây dựng gia đình văn hóa kiểu mẫu, tổ nhân dân kiểu mẫu. Theo đó, người dân trong ấp đã tích cực chỉnh trang vườn, hàng rào cổng ngõ trồng hoa, cây cảnh; tự nguyện dọn dẹp vệ sinh, thu gom rác thải… làm cho bộ mặt nông thôn trở nên xanh - sạch - đẹp.

“Một số quy định của hương ước, quy ước đã được lồng ghép vào phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, xây dựng nông thôn mới. Cụ thể như, trước đây khi nhà có người thân qua đời, đến 49 ngày, 100 ngày hoặc giỗ đầu… đều phải làm cỗ trả hiếu linh đình thì nay lễ trả hiếu đã tổ chức gọn trong phạm vi gia đình, dòng họ. Khi gia đình có đám tang đều không để quá 48 giờ, ai nấy đều ý thức không mở nhạc quá lớn, quá thời gian quy định” - ông Khải nói.

Theo Bí thư Chi bộ ấp Thọ Phước (xã Xuân Thọ, H.Xuân Lộc) Phạm Văn Tân, nhờ chấp hành những quy định, ràng buộc từ hương ước, quy ước nên các vấn đề về an ninh trật tự luôn được đảm bảo. Mọi việc trong ấp từ bài trừ các hủ tục lạc hậu, ngăn chặn bạo lực gia đình đến tham gia xây dựng nếp sống văn hóa mới được bà con đồng lòng thực hiện. Đời sống vật chất và tinh thần của người dân trong ấp ngày càng nâng cao, tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh. Bà con đoàn kết, tích cực tham gia hưởng ứng các phong trào thi đua yêu nước, thực hiện phương châm sống tốt đời, đẹp đạo.

* Nâng cao đời sống văn hóa mới

Theo Sở VH-TTDL, thực hiện hương ước, quy ước trên địa bàn tỉnh thời gian qua đã có nhiều chuyển biến tích cực, góp phần duy trì, giữ gìn những phong tục tập quán tiến bộ. Nhiều hương ước, quy ước đi sâu vào từng nếp nghĩ, lối sống của người dân, phù hợp với đặc điểm, tình hình mới của cộng đồng dân cư. Các ấp, khu phố thường xuyên lồng ghép việc thực hiện nếp sống văn minh vào nội dung hương ước, quy ước và gắn với các tiêu chí để bình xét gia đình văn hóa, ấp, khu phố văn hóa.

Nhiều địa phương trong tỉnh đã chủ động lồng ghép quy chế dân chủ vào xây dựng hương ước, quy ước về nếp sống văn hóa. Chẳng hạn: thanh niên nam, nữ kết hôn đúng tuổi quy định; thực hiện mô hình thư chúc mừng (đám cưới, chào mừng công dân mới ra đời) hay thư chia buồn đến người dân. Vận động nhân dân tham gia đóng góp các quỹ khuyến học, vì người nghèo, đền ơn đáp nghĩa, xây dựng hệ thống điện thắp sáng, công trình giao thông liên ấp, khu phố... Các quy định trong hương ước, quy ước dần dần được người dân hưởng ứng, tham gia nhiệt tình.

Đặc biệt, từ ngày 1-10-2020 Thông tư 04/2020/TT-BVHTTDL về việc quy định biện pháp thực hiện chức năng quản lý nhà nước về xây dựng, thực hiện quy ước, hương ước chính thức có hiệu lực. Sở VH-TTDL đã có văn bản đề nghị các huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh triển khai thực hiện thông tư. Theo thông tư, định hướng nội dung hương ước, quy ước phải phù hợp với yêu cầu về phạm vi nội dung hương ước, quy ước do cộng đồng dân cư thôn, tổ dân phố quyết định. Thông tư cũng ghi nhận các phong tục, tập quán tốt đẹp và biện pháp hạn chế, tiến tới xóa bỏ phong tục, tập quán lạc hậu, mê tín dị đoan.

Để thực hiện có hiệu quả xây dựng, thực thi hương ước, quy ước trong đời sống dân cư, các địa phương trong tỉnh mong muốn có thêm các lớp tập huấn hướng dẫn nghiệp vụ xây dựng quy ước, hương ước trong tình hình mới. Đồng thời, có thêm các hoạt động đánh giá lại những phong tục, tập quán xã hội tốt đẹp, nhất là các phong tục của đồng bào các dân tộc để đưa vào quy ước, hương ước sao cho phù hợp với đặc thù từng địa phương. Từ đó, nâng cao hơn nữa chất lượng hoạt động của các phong trào, xây dựng đời sống văn hóa mới tại các ấp, khu phố.

Ly Na