Cảnh giác với thủ đoạn đưa người đi xuất cảnh trái phép

Những năm gần đây, tình trạng đưa người xuất cảnh trái phép hoặc lừa bán người lao động sang nước ngoài diễn biến khá phức tạp. Điều này không chỉ gây nguy hiểm cho người lao động mà cũng gây ảnh hưởng xấu đến tình hình an ninh trật tự trên địa bàn.

Bị cáo Vương Văn Thành cùng đồng phạm tại phiên tòa xét xử ngày 25-9. Ảnh: T.Tâm

Tuy nhiên, quá trình điều tra, xét xử đối với loại tội phạm này cũng gặp một số vướng mắc cần được tháo gỡ.

* Lãnh án vì đưa người xuất cảnh trái phép

Đồng Nai dù không giáp biên giới nhưng vẫn xuất hiện tình trạng đưa người xuất cảnh trái phép. Có nhiều đối tượng bị bắt và xử án nặng về hành vi này.

Điển hình như sáng 25-9, TAND tỉnh tuyên phạt các bị cáo: Vương Văn Thành (36 tuổi, ngụ xã Phú Lợi, H.Định Quán) 12 năm 6 tháng tù; Phạm Say Dinh (33 tuổi, ngụ xã Phú Lợi) 8 năm tù; Trịnh Quốc Phú (ngụ xã Phú Lợi) và Cao Sỹ Huy (41 tuổi, ngụ TP.Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi) cùng lãnh án 7 năm 6 tháng tù về tội mua bán người. Ngoài ra, còn có 6 bị cáo khác bị tuyên phạt mỗi người từ 3 năm 6 tháng đến 7 năm tù về tội tổ chức cho người khác xuất cảnh trái phép.

Theo cáo trạng của Viện KSND tỉnh, từ tháng 2 đến 6-2022, các bị cáo: Thành, Phú, Dinh và Huy thông qua mạng xã hội, sử dụng tài khoản ảo đăng tải bài viết tuyển lao động với mức thu nhập cao nhằm lừa người Việt Nam đi sang Campuchia làm việc. Sau đó, các đối tượng tổ chức vận chuyển, chuyển giao người lao động cho một số công ty có trụ sở tại Campuchia, do người Trung Quốc quản lý nhằm bóc lột sức lao động của người Việt Nam. Khi người lao động muốn trở về Việt Nam thì gia đình phải gửi tiền chuộc qua các đối tượng ở Campuchia thì mới được cho về Việt Nam. Các bị cáo trong vụ án này đã đưa hàng trăm người xuất cảnh trái phép với giá 600 USD/người và được hưởng lợi số tiền từ 27 đến hơn 400 triệu đồng.

Cũng có những đối tượng đưa phụ nữ Việt Nam sang nước ngoài để làm phục vụ trong các cơ sở thiếu lành mạnh. Điển hình, vào cuối năm 2022, TAND tỉnh tuyên phạt các bị cáo: Phan Thị Kim Huệ (25 tuổi, ngụ tỉnh Bình Dương) 6 năm tù về tội môi giới cho người khác xuất cảnh trái phép; Mai Đình Hồng (42 tuổi, ngụ tỉnh Bình Dương) 2 năm 6 tháng tù và Bùi Văn Hữu (ngụ tỉnh Bình Phước) 2 năm tù treo cùng về tội tổ chức cho người khác xuất cảnh trái phép.

Cáo trạng của Viện KSND tỉnh xác định, vào tháng 5-2021, chị H.D. (25 tuổi, ngụ H.Nhơn Trạch) và chị T.M. (19 tuổi, ngụ tỉnh Bình Dương) được Huệ hứa hẹn đưa qua Campuchia làm nhân viên phục vụ quán karaoke với mức lương từ 70-100 triệu đồng/tháng. Thế nhưng, vào cuối tháng 5-2021, khi các bị cáo Huệ, Hồng và Hữu có hành vi tổ chức cho H.D. và T.M. xuất cảnh trái phép qua Campuchia để thu lợi bất chính số tiền 6,5 triệu đồng thì bị cơ quan công an bắt giữ.

* Nâng cao ý thức cảnh giác của người dân

Theo cơ quan chức năng, trong những năm trở lại đây, tình trạng xuất cảnh trái phép diễn biến phức tạp, gây nguy hiểm cho người lao động và làm ảnh hưởng xấu đến tình hình an ninh trật tự địa phương.

Để đưa người xuất cảnh trái phép, thông thường các đối tượng sẽ liên tục thay đổi phương thức hoạt động. Các đối tượng không gặp gỡ trực tiếp mà sẽ liên hệ, môi giới với những người có nhu cầu tìm việc làm thông qua mạng xã hội. Khi đi, các đối tượng yêu cầu bị hại tự bắt xe đến điểm tập kết hoặc ra các cửa khẩu biên giới rồi tổ chức xuất cảnh trái phép. Các đối tượng liên tục thay đổi thủ đoạn và thường đòi hỏi bị hại phải giữ bí mật trong suốt quá trình đưa người xuất cảnh nên công tác phòng ngừa, đấu tranh của cơ quan chức năng cũng gặp nhiều khó khăn.

Một cán bộ Viện KSND tỉnh cho biết, Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi bổ sung 2017) quy định 4 tội liên quan đến xuất nhập cảnh trái phép là: Tội vi phạm quy định về xuất cảnh, nhập cảnh; tội ở lại Việt Nam trái phép (Điều 347); tội tổ chức, môi giới cho người khác xuất cảnh trái phép hoặc ở lại Việt Nam trái phép (Điều 348); tội tổ chức, môi giới cho người khác trốn đi nước ngoài hoặc ở lại nước ngoài trái phép (Điều 349) và tội cưỡng ép người khác trốn đi nước ngoài hoặc ở lại nước ngoài trái phép (Điều 350). Tuy nhiên, việc áp dụng pháp luật đối với các tội danh này vẫn còn lúng túng, khó khăn, chưa có sự thống nhất.

Đơn cử như chưa có sự thống nhất trong nhận thức về sự khác nhau giữa hành vi tổ chức, môi giới cho người khác trốn đi nước ngoài và hành vi tổ chức, môi giới cho người khác xuất cảnh trái phép, vì đây là 2 thuật ngữ tương đồng và khung hình phạt, tình tiết định khung, hình phạt bổ sung hoàn toàn giống nhau, không có sự phân biệt về tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội. Đồng thời, trên thực tiễn, chủ thể phạm tội ở các loại tội này là người có năng lực chịu trách nhiệm hình sự và từ 16 tuổi trở lên. Tuy nhiên, thực tế thì tội phạm thường dùng danh nghĩa công ty để tổ chức, giới thiệu, hỗ hợ các thủ tục để người khác xuất cảnh trái phép nên chủ thể của tội phạm này chỉ là cá nhân mà không bao gồm pháp nhân thì sẽ xảy ra tình trạng bỏ lọt tội phạm pháp nhân nguy hiểm.

Hơn nữa, pháp luật hình sự cũng chưa quy định rõ, xác định thời điểm phạm tội hoàn thành đối với các tội tổ chức cho người khác trốn đi nước ngoài và tội tổ chức, môi giới cho người khác xuất cảnh trái phép.

Do đó, để gỡ khó cho việc điều tra, truy tố, xét xử đối với loại tội phạm này, đại diện Viện KSND tỉnh cho rằng, cơ quan thẩm quyền cần có hướng dẫn cụ thể, rõ ràng hơn đối với một số vấn đề liên quan đối với các tội này.

Để hạn chế tình trạng xuất nhập cảnh trái phép, ngoài việc đấu tranh, ngăn chặn và thực hiện các công tác phòng ngừa của cơ quan chức năng thì đòi hỏi người dân phải biết tự bảo vệ mình. Tuyệt đối không tin theo những biểu hiện của hoạt động môi giới; không lôi kéo người dân địa phương xuất cảnh đi lao động khi không có hợp đồng lao động rõ ràng.

Tố Tâm