Trong 4 năm xây dựng Thủy điện Trị An, nước bạn Liên Xô cử khoảng 500 chuyên gia, kỹ sư, kỹ thuật viên đến Đồng Nai hỗ trợ. Ông Huỳnh Văn Bình, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh, thời điểm đó là Phó chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng ban thu dọn lòng hồ Trị An, nhớ lại trong số những chuyên gia.
Trong 4 năm xây dựng Thủy điện Trị An, nước bạn Liên Xô cử khoảng 500 chuyên gia, kỹ sư, kỹ thuật viên đến Đồng Nai hỗ trợ. Ông Huỳnh Văn Bình, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh, thời điểm đó là Phó chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng ban thu dọn lòng hồ Trị An, nhớ lại trong số những chuyên gia, kỹ sư người Nga, lưu lại ấn tượng sâu đậm trong lòng những người tham gia phục vụ công trình là kỹ sư Kuzmenco, Phó tổng chuyên viên Liên Xô phụ trách kỹ thuật thi công Trị An.
Ông Kuzmenco thực chất là người Ukraine, nhưng thời đó cứ là người Liên Xô thì anh em trên công trình đều gọi là người Nga. Lúc Ban chỉ huy công trình Thủy điện Trị An nhận bàn giao từ phía tỉnh Đồng Nai hơn 30 ngàn hécta lòng hồ “sạch” đúng theo yêu cầu, ông Kuzmenco đã tỏ ra rất thán phục vì ông cho rằng điều khó khăn nhất trong khi thi công xây dựng thủy điện là “làm sạch” lòng hồ với các công tác: di dân, chặt hạ cây làm “trắng” rừng để tránh khi thủy điện xây dựng xong lòng hồ bị “thối” như đã từng xảy ra ở Thủy điện Thác Bà. Thế nhưng nhiệm vụ với khối lượng công việc khổng lồ phải hoàn thành với mức độ tổn thất, tốn kém thấp nhất đã được tỉnh Đồng Nai thực hiện trong thời gian ngắn nhất.
Trong thời gian xây dựng Thủy điện Trị An, đội ngũ chuyên gia, kỹ sư Liên Xô có chế độ ăn uống, chỗ ở riêng cao hơn rất nhiều so với đội ngũ người Việt Nam. Do ngôn ngữ bất đồng nên các công nhân, thậm chí kỹ sư người Việt Nam cũng ngại tiếp xúc với chuyên gia Liên Xô. Nhưng ông Kuzmenco thì khác. Ông thích gần gũi, tâm tình, ăn uống chung với đội ngũ thi công người Việt, thường mang nhu yếu phẩm (thời đó nhu yếu phẩm như đường, sữa, thuốc lá rất quý) trong tiêu chuẩn của mình chia sẻ với mọi người. Được anh em dạy nói tiếng Việt, ông Kuzmenco rất tích cực học. Nhiều anh em trên công trường đặt tên ông là “Ku dơ” cho dễ gọi, hiểu ra, ông cười ha hả.
Vui vẻ, hòa đồng trong sinh hoạt nhưng trong công việc ông Kuzmenco rất nghiêm túc, luôn đòi hỏi mọi người chấp hành kỷ luật lao động một cách cao nhất. Thời ấy công nhân làm việc chưa có thói quen, tác phong công nghiệp như hiện nay, ý thức về an toàn vệ sinh lao động hầu như không có, ông Kuzmenco thường nhắc nhở công nhân thi công về điều này, thậm chí nổi giận la hét khi ai đó không chấp hành. Rồi tai nạn lao động chết người xảy ra, lúc ấy ông Kuzmenco ngồi sụp xuống ôm mặt khóc như một đứa trẻ.
Thủy điện chưa hoàn thành, nhưng ông Kuzmenco được điều động trở về Liên Xô nhận nhiệm vụ khác. Ngày ông Kuzmenco đi, mọi người rủ nhau tổ chức tiệc chia tay đầy trân trọng, lưu luyến, nhiều người bật khóc…
Hà Lam
