Con rể hụt của Hai Lúa trở thành thi sĩ ra sao?

Không chỉ suýt trở thành con rể của ông Hai Lúa - một huyền thoại trở thành tên gọi chung của nhiều nông dân Nam bộ, anh còn là nhân vật nguyên mẫu trong bộ phim dài tập Nàng Hương của đạo diễn Lê Văn Duy.

Thi sĩ Trần Hữu Dũng ký tặng Âm thanh những giấc mơ cho bạn bè tại một quán cà phê vỉa hè.

Người đó là thi sĩ Trần Hữu Dũng, hội viên Hội Nhà văn Việt Nam và Hội Nhà văn TP.Hồ Chí Minh. Anh đã in 9 tập thơ và 1 tập truyện vừa. Tuy nhiên, ít người biết Trần Hữu Dũng là một kỹ sư nông nghiệp giỏi từng theo chân ông Hai Lúa trên nhiều cánh đồng miền Nam. Nhà xuất bản Hội Nhà văn vừa ấn hành tập thơ mới Âm thanh những giấc mơ của Trần Hữu Dũng. Từ một kỹ sư nông nghiệp theo “học nghề” ông Hai Lúa, Trần Hữu Dũng trở thành thi sĩ ra sao?

Trần Hữu Dũng kể: “Trong thời gian theo học ở Khoa Trồng trọt Trường đại học Cần Thơ, tôi có thời gian thực tập ở nhà ông Hai Chung ở Tiền Giang, dân trong vùng quen gọi là ông Hai Lúa, vì ông sản xuất lúa giống bán cho cả miền Nam”.

Nhóm sinh viên thực tập ở nhà ông Hai Lúa ngày đó có 5 chàng trai, Trần Hữu Dũng là tổ trưởng kỹ thuật. Nhà thơ cho hay: “Ông Hai Chung yêu quý 5 chàng trai ngang nhau. Một thời trẻ tuổi lãng mạn, nhiều lý tưởng, tôi được ông tin cậy nhiều hơn. Lúc ông Võ Văn Kiệt làm Bí thư Thành ủy TP.Hồ Chí Minh, năm 1978 có mời ông Võ Văn Chung (Hai Chung) đi truyền đạt kinh nghiệm về giống lúa chống rầy nâu ở các huyện ngoại thành, tôi và 5 cô nông dân cấy giỏi có tháp tùng đi chung. Đây là chuyến đi lý thú và đáng nhớ!”.

Ông Hai Lúa trở thành hình mẫu sáng tạo của người nông dân thời đó. Hàng trăm văn nghệ sĩ kéo đến tham quan, lấy tư liệu viết bài, soạn chập cải lương, tuồng cải lương, sáng tác nhạc. Trong sổ ghi cảm tưởng còn lưu lại tại nhà ông Hai Lúa, có những gương mặt văn nghệ sĩ nổi tiếng, như: nhà văn Nguyễn Văn Bổng, Nguyễn Quang Sáng, nhạc sĩ Trần Hoàn, Trịnh Công Sơn, đạo diễn Hồng Sến, Lê Văn Duy…

Qua ông Hai Chung, ông Võ Văn Kiệt biết chàng sinh viên Trần Hữu Đức (tên thật của thi sĩ Trần Hữu Dũng) làm ruộng giỏi. Khi thực tập ở nhà ông Hai Lúa, Trần Hữu Dũng được tín nhiệm làm tổ trưởng. Tuy nhiên, khi ông Võ Văn Kiệt hỏi về tuổi Đoàn, tuổi Đảng thì chàng sinh viên này bảo là chưa vào vì có cha là công chức chế độ cũ. Ông Võ Văn Kiệt trầm ngâm hồi lâu rồi nói: “Tôi sẽ xin cậu về Sở Nông nghiệp TP.Hồ Chí Minh với điều kiện cậu phải nằm trong tốp 10 khi ra trường”.

Chính nhờ học được nhiều ở ông Hai Lúa và trước đó là giáo sư Võ Tòng Xuân ở Trường đại học Cần Thơ, cộng với lời động viên của ông Võ Văn Kiệt, nên năm 1979 Trần Hữu Dũng đã tốt nghiệp đứng thứ 6 toàn trường. Anh về làm ở Công ty giống cây trồng của Sở Nông nghiệp TP.Hồ Chí Minh, gắn bó với ruộng đồng và nông dân 21 năm rồi chuyển qua làm báo Văn nghệ TP.Hồ Chí Minh đến nay.

Nhà thơ cho biết: “Tôi gắn bó với thơ có lẽ là duyên số. Năm 1973, Nhà xuất bản Con Đuông ở Cần Thơ có in cho tôi một tập thơ riêng là Thơ Trần Hữu Dũng do họa sĩ Lê Triều Điển vẽ bìa. Sau này làm nông nghiệp thì thơ vẫn theo đuổi tôi như một duyên nghiệp”.

Dấu ấn đồng ruộng hiện diện trong thơ Trần Hữu Dũng rất nhiều, trong đó tập Hòa âm cuộc lữ chủ yếu về đồng ruộng miền Tây. Nhà nghiên cứu Nguyễn Đức Tùng trong cuốn Thơ đến từ đâu do Nhà xuất bản Lao Động in năm 2009 mở đầu bài phỏng vấn Trần Hữu Dũng (trang 95), có viết: “Gần đây, trên các trang web văn học, người ta đọc thấy một giọng thơ mới mẻ, dịu dàng, nhưng khá lạ, là giọng thơ Trần Hữu Dũng: Chạy mãi trên đồng trống, đường trắng/ Có ai cắn nát trái cam mặt trời/ Có ai chọc khẽ vào tim nhói buốt/ Thương là thương người ấy/ Đầm xa ếch lẻ bạn kêu chiều… Thơ anh đầy hương vị nông thôn miền Nam. Đây là điều khá hiếm trong thơ Việt Nam hiện nay…”.

Câu chuyện làm ruộng và làm thơ của Trần Hữu Dũng được đạo diễn Lê Văn Duy biết đến và yêu thích. Lê Văn Duy nhờ nhà văn Võ Phi Hùng viết thành kịch bản phim Nàng Hương. Tuy nhiên, viết đến tập thứ 3 thì Võ Phi Hùng kẹt việc nên Lê Văn Duy tự chấp bút. Nàng Hương quay đến tập thứ 6 thì xảy ra vụ diễn viên Lê Công Tuấn Anh tự tử vì tình nên phim đành dừng lại. Nguyên mẫu trong phim Nàng Hương cho rằng: “Dù làm bất cứ công việc gì, dấu ấn nông nghiệp vẫn ăn khá sâu vào tiềm thức của tôi”.

Hoàng Nhân