Kiểm sát chặt, tránh oan sai và bỏ lọt tội phạm

Với vai trò kiểm sát tất cả các hoạt động trong quá trình điều tra, xét xử các vụ án hình sự, thời gian qua, VKSND tỉnh đã có nhiều đóng góp trong hoạt động tố tụng.

Với vai trò kiểm sát tất cả các hoạt động trong quá trình điều tra, xét xử các vụ án hình sự, thời gian qua, VKSND tỉnh đã có nhiều đóng góp trong hoạt động tố tụng.

Nhờ kháng nghị của VKSND tỉnh mà các bị cáo trong vụ sà lan đâm sập cầu Ghềnh đã được TAND tỉnh xem xét lại mức bồi thường dân sự. Trong ảnh: Bị cáo Phan Thế Thượng và Trần Văn Giang (từ trái qua) tại phiên tòa phúc thẩm. Ảnh: T.Tâm

Ngoài những hoạt động kiểm sát điều tra, xét xử, đội ngũ kiểm sát viên của ngành kiểm sát còn có các kháng nghị, báo cáo rút kinh nghiệm để kịp thời chấn chỉnh những sai sót trong hoạt động điều tra, truy tố và xét xử .

* Quan tâm rút kinh nghiệm trong công tác kiểm sát

Theo VKSND tỉnh, trong thời gian qua, VKSND 2 cấp tỉnh và huyện luôn không ngừng nâng cao chất lượng công tác kiểm sát, một trong những nhiệm vụ quan trọng của ngành kiểm sát. Trong đó, ngành cũng thẳng thắn khắc phục những hạn chế, thiếu sót trong hoạt động kiểm sát để tránh oan sai và bỏ lọt tội phạm

Mới đây, VKSND tỉnh cũng đã đề nghị TAND tỉnh tuyên hủy toàn bộ bản án sơ thẩm một vụ án lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản xảy ra tại H.Định Quán và yêu cầu cấp sơ thẩm điều tra lại. Ngoài việc yêu cầu hủy bản án thì VKSND tỉnh cũng ra thông báo rút kinh nghiệm trong việc kiểm sát điều tra, xét xử đối với vụ án này.

Nội dung vụ án được xác định vào năm 2013, Trần Văn Nhẫn (ngụ H.Định Quán) điều khiển xe tải chở 71 con heo hơn 5,7 tấn của bà Nguyễn Thị Loan (ngụ xã Phú Ngọc, H.Định Quán) lên tỉnh Đắk Lắk bán cả xe và heo cho bà Đào Thị Kim Thu với giá 750 triệu đồng nhưng không đem tiền về cho bà Loan.

Tháng 7-2018, VKSND H.Định Quán truy tố Nhẫn về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Đến tháng 10-2019, TAND H.Định Quán đưa ra xét xử và tuyên phạt Nhẫn 7 năm 6 tháng tù. Tuy nhiên ngày 11-2-2020, TAND tỉnh đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm và tuyên hủy bản án sơ thẩm.

Theo đó, TAND tỉnh xác định, giữa bị cáo và bị hại có thỏa thuận làm ăn chung, sau khi trừ các khoản chi phí thì số tiền lời sẽ chia đều cho hai bên. Tuy nhiên, cấp sơ thẩm chưa làm rõ chi phí của việc mua bán 71 con heo để xác định tiền lời của bị cáo được nhận để làm căn cứ tính số tiền bị cáo chiếm đoạt của bị hại là có thiếu sót. Việc này ảnh hưởng đến việc xác định phạm vi, mức độ nghiêm trọng và quyết định hình phạt đối với bị cáo. Ngoài ra, TAND cấp sơ thẩm cũng chưa làm rõ được chủ sở hữu thực sự của chiếc xe tải mà Nhẫn đã bán là ai? Những vi phạm, thiếu sót trên của cấp sơ thẩm không thể bổ sung được nên phải hủy toàn bộ bản án đề điều tra lại.

Trong bản báo cáo rút kinh nghiệm về vụ án này của VKSND tỉnh xác định, quá trình thực hiện quyền công tố, kiểm sát xét xử, kiểm sát viên chưa thu thập đầy đủ chứng cứ, chưa đánh giá đúng mức độ, hành vi phạm tội của bị cáo để đề xuất hướng giải quyết vụ án đúng quy định pháp luật.

* Chấn chỉnh để tránh oan sai

Với vai trò kiểm sát, VKSND tỉnh rất quan tâm đến vấn đề bồi thường dân sự trong các vụ án hình sự. Theo VKSND tỉnh, bồi thường dân sự trong các vụ án hình sự cần phải cân nhắc, áp dụng các điều khoản một cách hợp lý để tránh sai sót, gây thiệt hại cho cả hai bên (bị cáo và bị hại).

Một trong những vụ án được VKSND tỉnh thông báo rút kinh nghiệm chung cho toàn ngành kiểm sát của tỉnh đó là vụ sà lan đâm sập cầu Ghềnh vào ngày 19-3-2016, gây thiệt hại lớn cho ngành đường sắt Việt Nam cũng như các hoạt động giao thông khác.

Theo VKSND tỉnh, thông qua công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử phúc thẩm vụ án Phan Thế Thượng (64 tuổi, ngụ TP.HCM) và đồng phạm về các tội đưa vào sử dụng các phương tiện giao thông đường thủy không đảm bảo an toàn (quy định tại Điều 214, Bộ luật Hình sự năm 1999) và giao cho người không đủ điều kiện điều khiển các phương tiện giao thông đường thủy (quy định tại Điều 215, Bộ luật Hình sự năm 1999), nhận thấy có một số vấn đề cần phải rút kinh nghiệm.

Theo nội dung vụ án, sáng 19-3-2016, Thượng biết rõ tàu kéo SG-3745 không đảm bảo an toàn kỹ thuật và Trần Văn Giang (37 tuổi, quê tỉnh Sóc Trăng) là người làm công, không có bằng thuyền trưởng nhưng vẫn giao cho Giang điều khiển tàu kéo đẩy sà lan SG-5984 chở cát từ tỉnh Trà Vinh lên Đồng Nai. Đến trưa 20-3-2016, khi sà lan đến khu vực cầu Ghềnh, nhưng do không biết cách đưa phương tiện qua khoang thông thuyền nên Giang đã để sà lan đâm vào trụ số 2 làm sập cầu Ghềnh. Vụ tai nạn gây thiệt hại về tài sản hơn 14 tỷ đồng.

Bản án sơ thẩm của TAND TP.Biên Hòa (tháng 6-2019) tuyên phạt Thượng 14 năm tù, Giang 7 năm tù về các tội nói trên. Đồng thời, tòa cũng tuyên buộc Giang, Thượng và bà Nguyễn Thu Hồng (chủ phương tiện) liên đới bồi thường thiệt hại cho Tổng công ty đường sắt Việt Nam số tiền hơn 14 tỷ đồng.

Tuy nhiên đến bản án hình sự phúc thẩm của TAND (tháng 1-2020) giữ nguyên mức hình phạt tù nhưng đã hủy toàn bộ phần dân sự để xét xử lại.

Qua vụ việc này, VKSND tỉnh xác định, ngoài phần mức án của các bị cáo được cấp phúc thẩm giữ nguyên thì phần bồi thường dân sự có những vi phạm và thiếu sót của các cơ quan tố tụng. Cụ thể cấp sơ thẩm là TAND TP.Biên Hòa đã áp dụng Điều 601 của Bộ luật Dân sự năm 2015 để buộc 2 bị cáo Giang, Thượng và bà Hồng liên đới bồi thường số tiền hơn 14 tỷ đồng là không đúng pháp luật.

Theo VKSND tỉnh, trong vụ án này, Giang chỉ là người làm công ăn lương chứ không phải là chủ phương tiện nên không phải bồi thường. VKSND tỉnh cũng xác định, quá trình thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra, truy tố, xét xử vụ án, kiểm sát viên chưa nghiên cứu kỹ quan hệ dân sự giữa bị cáo Giang và chủ phương tiện là Thượng và bà Hồng. Chính vì vậy, kiểm sát viên chưa kịp thời đề xuất xử lý và kháng nghị kịp thời đối với bản án.

* Kịp thời khắc phục những hạn chế

Trao đổi về vấn đề này ông Phan Văn Hậu, Chánh Văn phòng VKSND tỉnh cho biết, qua hoạt động kiểm sát nếu phát hiện có những sai sót về thủ tục tố tụng hoặc cách vận dụng các quy định pháp luật chưa đúng thì VKSND các cấp có quyền kháng nghị cấp phúc thẩm xét xử lại. Trên cơ sở đó, tòa cấp phúc thẩm có thể sửa bản án hoặc trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung tùy theo tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án.

Theo thống kê của VKSND tỉnh, trong năm 2019, VKSND 2 cấp tỉnh và huyện đã ban hành 35 kháng nghị phúc thẩm đối với bản án sơ thẩm do tòa cấp sơ thẩm bỏ lọt tội phạm, cách tuyên án và việc áp dụng pháp luật về hình phạt, tội danh; ban hành 37 kiến nghị vi phạm đối với tòa án hai cấp. Qua công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra, xét xử các vụ án hình sự, VKSND tỉnh đã ban hành 14 thông báo rút kinh nghiệm nghiệp vụ, 24 công văn trả lời thỉnh thị cho VKSND cấp huyện.

“Qua đó đã kịp thời khắc phục, chấn chỉnh những hạn chế, thiếu sót trong công tác kiểm sát để tránh oan sai và bỏ lọt tội phạm, nhằm đảm bảo hoạt động điều tra, truy tố, xét xử đúng người, đúng tội” - ông Hậu cho biết.

Trần Danh