Chỉ trong một khoảng thời gian rất ngắn, cuộc cách mạng đã nổ ra và thành công nhanh chóng. Thành công nhanh chóng của cuộc Cách mang tháng Tám chính là việc Mặt trận Việt Minh dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương đã chớp thời cơ của tình hình trong nước và thế giới.
* Một là, đánh giá đúng thời cơ, chớp thời cơ
Chỉ trong một khoảng thời gian rất ngắn, cuộc cách mạng đã nổ ra và thành công nhanh chóng. Thành công nhanh chóng của cuộc Cách mang tháng Tám chính là việc Mặt trận Việt Minh dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương đã chớp thời cơ của tình hình trong nước và thế giới. Chớp thời cơ Liên Xô tuyên chiến với phát xít Nhật và những thắng lợi của quân Đồng Minh ở châu Âu; Hội nghị toàn quốc của Đảng đã họp và quyết định tổng khởi nghĩa giành chính quyền trên cả nước. Quân lệnh số 1 trước đó đã khẳng định: “Giờ tổng khởi nghĩa đã đánh! Cơ hội có một cho quân, dân Việt Nam cùng giành lấy quyền độc lập của nước nhà... Chúng ta phải hành động cho nhanh, với một tinh thần vô cùng quả cảm, vô cùng thận trọng!... Cuộc thắng lợi hoàn toàn nhất định sẽ về ta!”.
* Hai là, phát huy sức mạnh vĩ đại của toàn dân tộc
Cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945 là cuộc cách mạng của toàn dân. Mặt trận Việt Minh ra đời và quy tụ trong đó tất cả những người yêu nước không phân biệt thành phần giai cấp, tôn giáo… Tất cả những người Việt Nam chỉ cần tán thành đường lối “coi quyền lợi dân tộc cao hơn hết thảy, Việt Minh sẵn sàng giơ tay đón tiếp những cá nhân hay đoàn thể, không cứ theo chủ nghĩa quốc tế hay quốc gia, miễn thành thực muốn đánh đuổi Nhật, Pháp để dựng lên một nước Việt Nam tự do, độc lập”. Bởi tính chất đoàn kết rộng rãi ấy nên cuộc cách mạng này đã quy tụ được rất nhiều giới đồng bào tham gia từ các bậc hoàng thân quốc thích đến các vị quan lại, trí thức nổi tiếng và tới tất cả mỗi người dân. Bài học này là gợi mở quan trọng và cần thiết trong bối cảnh hiện nay khi Đảng Cộng sản Việt Nam với chủ trương tất cả vì lợi ích quốc gia dân tộc.
* Ba là, làm tốt công tác tập hợp lực lượng
Không một tổ chức Đảng nào dù tài năng tới đâu, đông đảo cỡ nào có thể làm hết mọi việc, Lênin đã nói đại ý như vậy. Điều quan trọng nhất là các tổ chức lãnh đạo phải có đường lối đúng đắn để quy tụ xung quanh mình lực lượng của cách mạng. Cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945, cùng với Mặt trận Việt Minh, rất nhiều tổ chức khác đã được thành lập và có công lao rất lớn trong tập hợp lực lượng như: Phụ nữ cứu quốc, Thanh niên cứu quốc, Nông dân cứu quốc... Đặc biệt, ở miền Nam, phong trào Thanh niên Tiền phong của Chính phủ Trần Trọng Kim rất đông đảo đã tự nguyện ngả về phía Việt Minh, góp phần làm cho lực lượng của cách mạng thêm mạnh mẽ.
* Bốn là, vai trò gương mẫu của những người lãnh đạo
Lãnh tụ và những nhà lãnh đạo trong cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945 đều là những tấm gương mà người dân nhìn vào đó để tin tưởng, phó thác và đi theo. Nhân dân đã tin, đã đi theo Mặt trận Việt Minh bởi tinh thần yêu nước và đường lối đúng đắn của họ. Rất nhiều người đã tin và đi theo Việt Minh giành lại chính quyền bởi họ tin tưởng vào những nhà lãnh đạo của Việt Minh. Các gia đình tư sản, điền chủ giàu khi ủng hộ cho Việt Minh đã đề nghị không cần giấy chứng nhận vì hoàn toàn tin tưởng đóng góp và ủng hộ của mình được dùng đúng nơi, đúng chỗ…
Ngọc Anh
